'Suriyelilerin Yüzde 90’ı Kamplar Dışında Yaşıyor'

TİSK’in Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi ile birlikte hazırladığı “Türk iş dünyasının Suriyelilere bakışı” raporuna göre Türkiye'de kalıcı olacak Suriyeliler için çalışma hayatı, eğitim, sağlık gibi bir çok alanda çok yönlü uyum politikaları düzenlenmesi gerekiyor. Raporda Suriyelilerin sayısının önümüzdeki yıllarda 3 milyonun üzerine çıkma ihtimalinin olduğu belirtiliyor ve dört yılı aşan krizde, tercihlerden bağımsız bir biçimde Suriyelilerin geriye döneceğine dair beklentilerin neredeyse bütünüyle ortadan kalktığı ifade ediliyor. Rapora göre Suriyelilerin yüzde 90’ı kamplar dışında yaşıyor, yüzde 54’ü 18 yaşından küçük ve çoğunluğu çocuk 300.000 Suriyeli kayıt dışı, düşük ücretli ve sağlıksız koşullarda istihdam ediliyor.

Bu cümle Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK)’nun Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (HÜGO) ile birlikte hazırladığı Türk iş dünyasının Suriyelilere bakışı ile ilgili araştırması raporundan.

“Türk İş Dünyasının Türkiye’deki Suriyeliler Konusundaki Görüş, Beklenti ve Önerileri” başlığını taşıyan rapor, İstanbul’da Divan Otel’de düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyu ile paylaşıldı. Raporda Türkiye’deki Suriyeliler ile ilgili veriler, sorunlar ve çözüm önerilerine yer verildi.

Al Jazeera'de yer alan habere göre, araştırma 12 kişilik bir ekip tarafından 5 ay süren saha çalışmasıyla yapıldı. Türkiye’nin bu sorundan en fazla etkilendiği tespit edilen ekonomik bakımdan gelişmiş 18 ilinde gerçekleştirilen araştırmada ekonomide söz sahibi olan kişiler ile 134 mülakat gerçekleştirildi.

Raporda yer alan bilgiye göre Türkiye’nin 1923’ten günümüze kadar aldığı toplam göçmen sayısı sadece 2 milyon. Dört buçuk yıl sonra Kasım 2015 itibariyle Türkiye’deki toplam Suriyeli sayısı en az 2 milyon 200 bin kişi civarında. Bu nedenle Türkiye’deki Suriyeliler konusu artık “geçicilik” çerçevesinde ve “acil durum yönetimi politikaları” ile ele alınabilecek eşiği çoktan aştı. 2,2 milyon Suriyelinin büyük bölümü artık Türkiye’de kalıcı.

Raporda Suriyeliler için uzun vadeli bakış açısıyla ekonomi, çalışma hayatı, sosyal ve kültürel, eğitim, sağlık, barınma gibi temel hizmetleri kapsayan çok yönlü uyum politikaları düzenlenmesi gerektiğine vurgu yapılıyor. Kapsamlı, bütünleşik bir plan dâhilinde istihdam imkânı yaratılmaması halinde ise, Türkiye’deki Suriyeliler ’in Türk ekonomisinin ve hatta Türk sosyal yapısının dengelerini bozma ihtimalinin çok yüksek olduğuna dikkat çekiliyor. Hükümetin uyum düzenlemeleri konusunda sivil toplumla birlikte çalışması gerektiği belirtiliyor.

Raporda Türkiye’deki Suriyelilerin şu anda yasal olarak istihdama dâhil edilememesi nedeniyle “kayıt dışı” sorununun arttığı belirtiliyor. Rapora göre, Suriyeli sığınmacılardan, yasak olmasına rağmen, en az 300 bini kayıt dışı ve kaçak olarak çalıştırılıyor. Ayrıca raporda Suriyeliler tarafından kurulan işyerlerinin tamamına yakını da kayıt dışı olduğu belirtiliyor.

Raporda Suriyelilerin yasal çalışma çerçevesi ve çalışabilecekleri alanların belirlenmesi gerektiğine vurgu yapılıyor . Raporda Türk iş dünyası temsilcilerinin yasal zemin oluşturulması halinde hem vasıflı, hem de vasıfsız eleman olacak Suriyelilerin sektörel ve bölgesel analizler çerçevesinde istihdama kavuşturulmasının sağlanabileceğini görüşü yer alıyor.

Raporda dikkat çekilen bir başka husus ise Suriyelilerin mevcut kayıt işlemlerinin mutlaka sağlıklı bir biçimde yenilenmesi ve iş gücünün niteliği. Raporda bu konudaki veri ve öneriler ise şöyle:

“Türkiye’deki Suriyeliler içinde meslek sahibi olanların oranı son derece düşüktür. Eldeki kayıtlarda yeterince titiz bir çalışma yapılıp, yapılmadığı bilinmemekle birlikte, üniversite mezunu olanların sayısı 35 bin civarında görünmektedir. 2,2 milyonluk nüfus içinde bu son derece düşük olan sayı, Suriyelilerin eğitim ve niteliksel durumları bakımından karşı karşıya olunan ciddi sorunu ortaya koymaktadır. Ancak çok düşük sayılarda da olsa nitelikli elemanların varlığı mutlaka değerlendirilmelidir. Ayrıca Suriyelilerin mesleki niteliklerinin belirlenmesi, onlara Türkçe eğitimi ve mesleki eğitim sağlanması, Türk toplumuna uyumlarının temel şartları olarak kabul edilmelidir. ”

Raporda iş dünyasının Suriyelileri yabancı statüsünde çalıştırmanın getireceği ilâve mâliyetler konusunda devletin teşvik politikaları ile özendirici olmasını istediği de aktarıldı.

Raporda yer alan verilere göre Türkiye’deki Suriyelilerin yüzde 54’ünden fazlası, yani en az 1 milyon 200 bini 18 yaş altındaki çocuk ve gençlerden oluşuyor. 0-4 yaş grubundaki çocuk sayısı 450 bin civarında. Bunların içinde Türkiye’de doğanların sayısı 150 binin üzerinde. Raporda bu çocukların vatansız kalma riski olduğuna da dikkat çekiliyor.

Türkiye’deki Suriyelilerin yaşadıkları en ciddi sorunlardan biri olan eğitim ile ilgili ise şu verilere ve önerilere yer veriliyor:

“1,2 milyon 18 yaş altındaki çocuk ve gencin içinde 600 binin üzerinde okul çağında çocuk bulunmaktadır ve bunların çok küçük bir bölümü eğitim alma imkânına sahiptir. Bazı çocuklar 4, bazıları ise 3, 2 ya da 1 yıldan beridir okula gidememektedir. Bunun yaratacağı olası sorunları tahmin etmek zor değildir. Alınan eğitim Arapça ve Suriye müfredatına göredir. Eğitim kalitesi de ayrıca sorgulanmalıdır. Mümkün olan en kısa zamanda ciddi bir seferberlikle bu çocuklara Türkçe eğitimi verilmesi ve Türk eğitim sistemi içine entegre edilmeleri artık bir zorunluluktur.”

Kaynaklar: Al Jazeera ve Business HT ve Hürriyet