2015'te 19 Gazeteci ve 2 Karikatüriste Erdoğan'a Hakaretten Dava

BİA Medya Gözlem 2015 Raporu'na göre 19 gazeteci ve 2 karikatürist dahil toplam 28 kişi, eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a hakaret veya kişilik haklarına saldırıdan toplam 21 yıl 6 ay 19 gün hapis cezasına mahkum oldu.

Bianet'ten Erol Önderoğlu'nun haberine göre, Avrupa’dan Fransa ve Almanya, on yıllardır uygulamadıkları “Cumhurbaşkanına hakaret” düzenlemelerini kâğıt üstünden de silerken, Türkiye, 2004 yılında Ceza Kanunu’nu yenileme çalışmaları yürütürken “Cumhurbaşkanına hakaret” (299) ve “Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret” (125/3) gibi düzenlemelere ilişkin gazetecilik ve hak örgütlerinden gelen uyarılara yanıt vermedi.

Oysa, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin 12 Şubat 2004 tarihli 872. Bakan Vekilleri toplantısında kabul edilen ve kamuoyundan gelen eleştirilerin siyasilerce hoşgörüyle karşılanması zorunluluğuna işaret eden “Medyadaki Politik Tartışma Üzerine Deklarasyonu” da yetkililer için bir referans da oluşturuyordu.

TCK değişiklik sürecinde anti-demokratik yasa maddeler arasında sıralanan 299. Maddenin yürürlükten kaldırılması fırsatı varken Türkiye, düşünceyi hukuka aykırı buldu; bir de 2012 yılında, BirGün gazetesi yazarı Erbil Tuşalp’ın açtığı davada Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) mahkum oldu.

AİHM’de yeni mahkumiyetlerin önüne geçmek için demokratik adım atılmayınca, konu yıldan yıla Avrupa Komisyonu’nun yayınladığı Türkiye İlerleme Raporları’nda eleştiri konusu oluşturmaktan öteye geçemedi. Türk Ceza Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden 10 yıl sonra, şahıs temelli bir koruma işlevi kazandırılan “Cumhurbaşkanına hakaret” maddesi de, Terörle Mücadele Kanunu ve 301’den sonra, yakın tarihin dikkat çeken düzenlemeleri arasında yerini aldı.

Bağımsız İletişim Ağı (BİA) 2015 Medya Gözlem Bilançosu'na göre 19 gazeteci ve 2 karikatürist dahil toplam 28 kişi eski Başbakan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a hakaret veya kişilik haklarına saldırıdan toplam 21 yıl 6 ay 19 gün hapis cezasına mahkum edildi.

Söz konusu kararların “Siyasi yetkililere sert eleştiri ve hicvi hoşgörüyle karşılamalarını” tavsiye eden Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tavsiye kararlarına göre açık aykırılık gösterdiği vurgulanan Bildiride, 2015 mahkumiyetlerinin iki cezanın gündeme geldiği 2014 yılına göre 10 katlık bir artışa işaret ettiğine yer verildi.

Söz konusu cezalardan 10 yıl 8 ay 22 günü TCK’nın 299. Maddesine dayanarak 5’i gazeteci toplam 9 kişiye; 10 yıl 9 ay 27 günüyse TCK’nın 125/3 maddesine başvurularak 14’ü gazeteci, 2’si karikatürist toplam 19 kişiye verildi.

Ayrıca, 3 gazeteci, 3 gazete, 2 milletvekili ve 1 hukukçu da Erdoğan’a 108 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkum edildi.

AİHM, BirGün'de 2005 ve 2006 yıllarında yayımlanan “İstikrar” ve “Geçmiş Olsun” başlıklı iki yazıya “kişilik haklarının ihlal edildiği” iddiasıyla iki ayrı tazminat davası açılması ve yazarın 10 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkum edilmesini Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. Maddesinin ihlali olarak değerlendirmişti.

Kararda, “Türkiye mahkemeleri, Başbakanın şahsi haklarının Sayın Tuşalp’ın haklarına göre daha üstün kılmanın ne gibi bir sosyal zorunluluk oluşturduğunu ikna edici bir şekilde göstermekte ve genel anlamda kamu yararı bulunan meselelerde basın özgürlüğünün geliştirilmesine ilişkin faydaya işaret etmede başarısız olmuşlardır” denildi.

CHP İstanbul milletvekili Melda Onur’un “Cumhurbaşkanı'na hakaret” davalarına dair bilgi edinme başvurusunu 17 Mart 2015’te yanıtlayan Adalet Bakanlığı, Abdullah Gül'ün yedi yıllık görev sürecinde 1359 dava izni talebi geldiği; 545'inin kabul edildiği ancak tutuklama olmadığı; Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yedi aylık Cumhurbaşkanlık dönemindeyse 236 dava izni talebi geldiği, 105'ine izin verildiği, 8 kişinin tutuklandığını bildirdi.

Ankara Barosu’nun 4 Aralık 2015 tarihinde düzenlediği “Cumhurbaşkanı’na Hakaret Suçunun Anayasa’ya Aykırılığı ve Çözüm Önerileri Çalıştayı”nda 299. Madde hukuk camiasında da ağır eleştirilerin konusu oldu.

Çalıştayda, Erdoğan’ın bir buçuk yıllık cumhurbaşkanlığı döneminde “hakaret” suçundan bin 300’den fazla kişi hakkında soruşturma açılması talebiyle Adalet Bakanlığı’ndan izin istendiği, bunlardan sadece 15-20’sinin reddedildiği, 900 kadarına da kovuşturma izni verildiği belirtildi. Buna göre 400’e yakın başvuru da Bakanlıkça incelenme aşamasında bulunuyor.

Bianet, Erol Önderoğlu