Araştırma: 'İsteğe Bağlı Kürtaj Yapmıyoruz' Diyen Devlet Hastaneleri Dört Yılda Dört Kat Arttı

Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi'nin araştırmasına göre, 'isteğe bağlı kürtaj yapmıyoruz' diyen hastanelerin oranı 4 yılda yüzde 12'den yüzde 54'e çıktı.

Kadir Has Üniversitesi'nin 29 Aralık'ta ikincisini yayımladığı 'Kürtaj Hizmetleri Araştırması Raporu'na' göre kadın hastalıkları ve doğum bölümüne sahip 295 kamu hastanesinden kürtajın yasak ya da yasal olmadığını, devlet hastanelerinde yapılmadığını söyleyenlerin sayısı 102.

Oysa ki; 1983 yılında yürürlüğe giren 2827 sayılı 'Nüfus Planlaması Yasası͕', Cumhuriyet͛'in kuruluşundan bu yana uygulanan kürtaj üzerindeki yasal kısıtlamayı kaldırmış, isteğe bağlı durumlarda 10 haftaya kadar olan gebeliklerin kürtajla sonlandırılmasına izin vermişti. 

Independent Türkçe'den Gökçen Tuncer'in haberine göre, kadın evli ise eşinin, 18 yaşının altında ise ebeveynin rızasını şart koşan yasa, gebeliğin 10 haftadan fazla olduğu ve kadının hayatını tehdit ettiği veya edeceği ya da doğacak çocuk ile onu takip edecek nesiller için ağır mağduriyet yaratacağı hallerde de kürtaja izin veriyor. Bu tür gebelik sonlandırmaları için zaman sınırlaması yok. 

Bir suç sonucu meydana gelen gebelikler için Türk Ceza Hukuku 20 haftaya kadar kürtaj izni veriyor. 

Raporda yer alan ve çok fazla insanın bilgi sahibi olmadığı diğer bir konu ise devlet hastanelerindeki yapılan kürtajın devlet sağlık sigortası tarafından karşılandığı.

Kadir Has Üniversitesi'ni ilkini 2016'da kamuoyuyla paylaştığı raporun bu yılki verisine göre Türkiye'de toplam 850 kamu hastanesi bulunuyor. Bunlardan 518'inde 'Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü' bulunuyor. 

518 hastanenin tamamıyla iletişime geçmeye çalışan Kadir Has Üniversitesi'nin ulaşabildiği hastane sayısı ise 295.

Raporda imzası bulunan araştırmacılardan Deniz Altuntaş, ulaşılamayan hastanelerin bir kenara bırakılmadığını, farklı gün ve saatlerde tekrar tekrar arandığını söylüyor.  Altuntaş, '223 hastaneye ulaşabilseydik sonuçlar nasıl değişirdi konusunda bir şey söylemek mümkün değil ancak 518 hastanenin 223'üne hiç ulaşamamış olmamız da problematik bir durum' diyor.

Kadir Has Üniversitesi'nin örneklemini yapabildiği 295 hastaneden yalnızca 10'unda bir kadının isteği esas alınarak, hiçbir şart koşulmadan kürtaj hizmeti veriliyor. Bu hastanelerin bulunduğu iller: Ankara, Amasya, Bayburt, Burdur, Hakkâri, Şanlıurfa Tekirdağ ve Tunceli.

Üniversite ekibinin ulaştığı hastanelerden, isteğe bağlı kürtaj hizmeti sağlamayan veya net bir bilgi vermeyenlerin gerekçeleri şu şekilde sıralanıyor: 

• 63 hastane, kendilerini arayanları başka bir kuruma yönlendirmek istedi. Bu hastanelerin 33'ünün yönlendirdiği yer ise özel hastanelerdi. 

• Ulaşılan hastanelerin en fazla sunduğu ikinci gerekçe, kürtaj hizmetinin yasak ya da yasal olmadığını söyleyenlerdi. 

• 55 hastanenin sunduğu bu gerekçeyi 'Yasal olmasına rağmen kürtajı kriminalize etmektedir' diyerek açıklayan Kadir Has Üniversitesi, 11 hastanenin net olarak 'kürtaj devlet hastanelerinde yasak' dediğini belirtiyor. 36 hastane ise 'yasak' ifadesini kullanmasa da devlet hastanelerinde yapılmadığını söyledi. 

• 'Yapılmaması doktorun tercihi' diyen hastane sayısı ise 28.

Kadir Has Üniversitesi'nin iletişime geçtiği ve kürtajın yasak olduğunu savunan hastanelerden hiçbirinde 'yasağın' kaynağında dair açıklama yapılmadı. 

Kadir Has Üniversitesi Proje ve Etkinlik Koordinatörü Deniz Altuntaş, 'Neden kürtaj yapılmıyor?' sorusunu 2020 araştırmasında eklediklerini hatırlatarak şunları söyledi:

Bu araştırma için bütün görüşmelerde kullanmak üzere hazırladığımız ve raporda da belirttiğimiz standart araştırma sorularımız vardı. 

Görüşmede 'isteğe bağlı kürtaj hiçbir şekilde yapılmıyor' teyidini aldıktan sonra ilk defa bu sene 'Neden yapılmıyor?' sorusunu ekledik. Ve şunları gördük: 

Görüşme yaptığımız 295 hastane arasında 55'i isteğe bağlı kürtajın 'yasak' olduğunu söyledi, 11'i devlette yasak, iki tanesi de 'özelde bile yaptıramazsınız' dedi. 

2016 yılında yapılan araştırma kapsamında 'neden' sorusu sorulmadı ancak yapılan hiçbir görüşmede 'yasak' kelimesi hastaneler tarafından referans gösterilmemişti, sadece 'isteğe bağlı kürtaj yapılmıyor' deniyordu. Ama 2020 yılı araştırmasında yasak olduğuna dair cevaplar alındı. Halbuki 1983'ten beri 2827 Sayılı Nüfus Planlaması Yasası mevcut ve bir değişikliğe uğramadı. 

2016 yılı sonuçlarında hiç 'yasak' kelimesi söylenmemişti, onun yerine 'yapılamıyor' deniyordu. Ancak bu sene bu kadar çok 'yasak' ile karşılaşmak bizi şaşırttı.

Araştırmanın çarpıcı noktalarından biri 2016 ve 2020 ile yıllarının raporları karşılaştırıldığında ortaya çıkan sonuç. 

Buna göre 'Sadece tıbbi zorunluluk varsa yapılıyor' diyenlerin oranı 2016'da yüzde 78 iken 2020'de yüzde 14 oldu. 

Dört yıl önce yüzde 12'lik paya sahip 'İsteğe bağlı kürtaj yapmıyoruz' diyenlerin oranı 2020'de yüzde 54'e kadar çıktı. 

Hiçbir şart sunmadan isteğe bağlı kürtaj hizmeti verenler ise 2016'da da daha yüksekti (yüzde 8). 

Araştırma yapılan iki yılda da aynı yasa maddesinin yürürlükte olduğunu hatırlatan Deniz Altuntaş, 'Yasada herhangi bir değişiklik olmamasına rağmen araştırma sonuçlarında bu kadar ciddi bir artış ve azalış görüyoruz' dedi.

Ayrıca araştırma il bazında incelendiğinde 56 ilde isteğe bağlı kürtaj hizmeti verilmediği görülüyor. Bu iller arasında İstanbul ve İzmir de var.