Banka ve Finans Dünyasındaki Teknolojilerin Son 50 Yıldaki Gelişimini İnceliyoruz!
Finansal piyasalar içinde bankalar önemli bir yere sahiptir. Bankalar, fon fazlası olanlardan toplanan kaynakların fon talebi olanlara kredi olarak verilmesine aracılık eden finansal kuruluşlardır.
Bu içeriğimizde banka ve finans dünyasının son 50 yıl içinde yaşadığı değişimi inceleyeceğiz.
Bankacılık faaliyetlerinin başlangıcı, ekonomilerde para dediğimiz değişim aracının henüz kullanılmaya başlanmadığı ilk çağlara kadar uzanmaktadır.
O dönemde mallarını çeşitli tehlikelerden korumak isteyen insanlar bunları tapınaklara. Din adamları da kendilerine emanet edilen bu varlıkları atıl tutmayıp, olanlara ödünç vermekteydi. Bu nedenle tarihteki ilk bankaların tapınaklar, ilk bankacıların da din adamları olduğunu söyleyebiliriz. Daha sonraki dönemlerde bu işleri hükümdarlar yerine getirmeye başlamıştır.
Zamanla insanlar arasında alışverişin başlaması ve ellerinde bulunan malları, ihtiyaçları olan diğer mallarla değiştirmeleri bir ödeme aracına gerek duyulmasına yol açmıştır.
Ticaretin ilerlemesi ile beraber; başka yerlerde bulunan alıcılardan tahsilat yapılması, kıymetli madenlerin naklindeki güçlük ve tehlikeler, madenlerin güvenilir yerlerde saklanması, veresiyeyi tercih eden alıcı ile malın bedelini peşin isteyen satıcının aralarının bulunması gibi faktörler, bankacılığın doğmasına etken olmuştur.
Bankacılığın başlangıcı MÖ. 3500 yılına kadar dayanmaktadır. Sümer, Babil ve eski Yunan medeniyetlerinde bankacılığa benzer işletmelerin yapıldığı belirlenmiştir.
Paranın icat edilmesine, denizciliğin, ticaretin gelişmesine paralel olarak bankacılıkta gelişmeye başlamıştır. 1900’lü yılların başlarında modern bankacılık uygulanmaya başlamıştır. Ülkemizde Osmanlı Döneminde Tanzimat’ın ilanı ile yabancı bankalarla başlayan bankacılık Cumhuriyet Döneminde ivme kazanmıştır. Bu kısımda öncelikle Dünya’da bankacılığın hangi aşamalardan geçerek bugünkü konumuna geldiği genel hatlarıyla açıklanacak, sonra da Türkiye’deki söz konusu gelişim belirli dönemler itibariyle ele alınacaktır.
Ticaretin gelişmesi, uluslararası bir nitelik kazanması, para ile ilgili kurumların oluşumunu zorunlu kıldığından, ortaya önce sarraflar çıkmıştır.
Bu nedenle sarrafları bankerlerin ve bankaların öncüsü olarak nitelendirmek mümkündür. Banka sözcüğü de zaten İtalyanca ‘banco’ sözcüğünde, sarrafların üzerinde işlemlerini gerçekleştirdiği “masa, sıra” sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Bu sarraflardan bazıları taahhütlerini yerine getirmeyerek iflas ettikleri zaman halk bunların ‘banco’sunu kırardı. İşte bu nedenle batı dillerinde iflas eden kişilere ‘banco’ kelimesinden gelen ‘bancrupt’ denilmektedir.
Modern anlamda ilk banka 1609’da Hollanda’da Amsterdam Bankası adıyla kurulmuştur. 1637’de Venedik’te, Venedik Bankası kurulmuştur.
1640’ta İngiltere’de kralın tüccarların Londra Kulesinde saklanan altın külçelerine el koyması,tüccarların devlete olan güvenini sarsmış ve tüccarlar bundan böyle altınlarını adlarına ‘goldsmith’ denilen tüccarlara vermeye bunun karşılığında şehadetname almaya başlamışlardır. Bir süre sonra goldsmithler kasalarındaki altınların atıl durduğunu görerek bunlara dayalı olarak borç isteyenlere ‘goldsmithnots’ denilen kendi senetlerini vermeye başlamışlardır. İşte bu senetlerin zamanla piyasadaki alışverişlerde dolaşır olması ilk bankot sistemini oluşturmuştur.
Gerçek anlamı ile para ticareti ise ancak mal ve sermaye ticaretine katılan sınıflarla, tefeciler ve 11 tüccarlardan oluşan burjuvaziyle birlikte ortaya çıkmıştır. Ticaret sermayesinin gelişimi,banka denilen kurumu ekonomik yaşantısının önemli bir öğesi durumuna dönüştürmüştür.
Sanayi devrimi ise bankacılığın hızlı gelişme sürecine girmesine yol açmıştır.
Türkiye’de ise bankacılık ve finans sektörünün geçmişi alanında yapılan çalışmalarda, Türk bankacılığının gelişimi altı döneme ayrılmıştır
1) Osmanlı imparatorluğu Dönemi (1847-1923),
2) Ulusal Bankalar Dönemi (1923-1933),
3) Kamu Bankaları Dönemi (1933-1945),
4) Özel Bankalar Dönemi (1945-1960),
5) Planlı Dönem (1960-1980),
6) Serbestleşme ve Dışa Açılma Dönemi (1980 ve 2004)
Türkiye’de bankacılık sektörü finansal yapı içerisinde önemli bir yere sahip olması ile ekonomik kalkınma ve büyüme de kritik rol üstlenmektedir.
Türkiye ‘de özellikle 1980 sonrası yaşanan serbestleşme sonucunda banka sayıları hızla artış göstermiştir.
Ekonomik büyümenin finansmanı için gerekli kaynakların oluşmasında ve dağılımında etkin rol oynayan bankacılık sektöründe rekabet her geçen gün artmaktadır.
Bu durum finans sektöründe kalıcı olmayı hedefleyen bankaları, kaynaklarını en etkin şekilde kullanmaya zorlamaktadır. Bankacılık sektörünün sağlıklı bir yapıya sahip olması ekonominin gelişimi açısından son derece önemlidir. Finansal sistem içerisinde bankacılık sektörünün güçlü olması ekonomik büyümeyi artıracaktır.
Türkiye’de bankacılık sistemi toplam aktiflerinin finansal sistemdeki kurumların toplam aktifleri içindeki payı yüzde 90 civarındadır.
Finansal sistemin ağırlıklı kısmını bankacılık sistemi oluşturmaktadır. Bu nedenle bankacılık sektörü finansal sistemde önemli bir yere sahip olması nedeniyle ekonomik kalkınma ve büyüme de kritik rol üstlenmektedir.
Türkiye’de bankacılık sektörü büyüme aşamasınadır ve bu büyümenin istikrarlı bir şekilde devam edeceği düşünülmektedir.
Türkiye’de bankacılık sistemin aktif karlılığı ve öz kaynak karlılığının yüksek olduğu görülmektedir.
Yorum Yazın