Beyaz Saray: Müzakerelerde İlerleme Kaydediliyor

Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest, İran ile P5+1 ülkeleri arasında İsviçre'de sürdürülen nükleer müzakerelerde ilerleme kaydedildiğini belirterek, 'Toplantıların verimli olması halinde, görüşmelerin birdenbire sonlandırılması doğru olmaz' dedi.

Earnest, günlük basın brifinginde, gazetecilerin, çerçeve anlaşması için belirlenen süre salı günü dolmasına rağmen, Lozan kentinde devam eden nükleer müzakerelere ilişkin sorularını yanıtladı.

'Görüşmeler verimli olmaya devam ediyor ve müzakerelerde ilerleme kaydediliyor' diyen Earnest, görüşmeler verimli geçse de uluslararası toplumun aradığı spesifik, somut taahhütlerin İran tarafından henüz verilemediğine dikkati çekti.

Earnest, 'görüşmeler olumlu seyrederken bugün de geç saatlere kadar bir anlaşmaya varılamaması durumunda müzakerelerin yarın veya sonrasına uzaması ihtimaline' yönelik soru üzerine, toplantıların verimli olması halinde, görüşmelerin birdenbire sonlandırılmasını doğru bulmadıklarına yönelik pozisyonlarının değişmediğini kaydetti.

Earnest, 'Eğer görüşmelerin durduğu fikrine kapılırsak, o zaman evet, ABD ve uluslararası toplum görüşmeleri terk etmeye hazır durumda. Çünkü bizim ne tür taahhütler beklediğimiz net' diye konuştu.

'Bunlar ucu açık müzakereler değil' ifadesini kullanan Earnest, görüşmelere yeterli zaman ayrılmasının önemli olduğuna inandıklarını, dolayısıyla da keyfi ve keskin bir nihai zaman belirlemek istemediklerini bildirdi.

Earnest, ABD Başkanı Barack Obama’nın da hem dün hem bu sabah Lozan’daki görüşmelere ilişkin bilgilendirildiğini söyledi.

Görüşmeler sürüyor

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Rus gazetecilere yaptığı açıklamada, 'İran ve P5+1 ülkeleri, bütün ana konularda anlaşmaya vardı' demişti.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif de, çerçeve anlaşma için belirlenen sürenin dolmasına ilişkin, 'Umarım çalışmayı çarşamba günü sonuçlandırabiliriz ve taslak hazırlama sürecini başlatabiliriz' diye konuşmuştu.

Masadaki kritik konular

Batılı ülkeler İran’ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 5’in altında tutmasını istiyor. Yüzde 20 oranından daha yüksek oranla zenginleştirilmiş uranyum, nükleer silaha sahip olmanın başlangıç noktası olarak kabul ediliyor. Ancak etkili bir nükleer silaha sahip olmak için gereken oran yüzde 90.

Uranyum zenginleştirme işleminin yapıldığı cihaz olan santrifüjler de diğer bir müzakere konusu. İran’ın elinde 10 bin adedi aktif olan 20 bin santrifüj var. Batı bunların sayısının 6500’i geçmemesini İran ise 9000’den az olmamasını istiyor.

Bir diğer anlaşmazlık da anlaşmanın süresiyle ilgili. Batı ülkeleri İran ile varılacak nihai anlaşmanın ülkenin nükleer programını en az 10 yıl kontrol altında tutmasını istiyor. İran ise 8 yılda ısrarcı.

İran, ayrıca, ABD, AB ve BM’nin uyguladığı yaptırımların tamamen kaldırılmasını istiyor. Tahran’ın öncelikli talebi enerji ve finans alanındaki yaptırımların durdurulması. Batı ülkeleri ise yaptırımların ağır ağır kalkmasını, önce askıya alınmasını daha sonra tamamen iptal edilmesini savunuyor. İlk etapta kaldırılması gündemde gelmesi beklenen BM yaptırımları.

İran'ın nükleer kapasitesiyle ilgili görüşmelerde daha önce nihai anlaşmaya ulaşılamamış, müzakereler 1 Temmuz 2015'e uzatılmıştı.

Kaynak: AA