Dış Borçtan Hazine Gelir Giderine Neden Bu Kadar Masraflı Borçlanıyoruz?
Hazine demek Türkiye'nin kasası demek. Merkezi Yönetim bütçesi olarak adlandırılan gelir gider hesabından neler gelmiş neler gitmiş merak ediyorsanız buyurun 👇 Tabi bitmedi. Devletin borçlanmalarında geçmiş yıllarda görülmeyen masraf artışının oranı ve sebebi ne? Bir de cari açık, dış borç, döviz baskısı bunları duyuyoruz da dış borç ödemeleri ne kadar biliyor muyuz? Haydi buyurun hepsine birlikte bakalım 👇
Ekonomide en büyük sorun ne dersek; hiç kuşkusuz enflasyon yanıtını alırız.
Döviz geçişkenliğinin ile enflasyon, TL'de değer kaybı ile hızlanırken, temel nedenleri içinde de metal, enerji ve gıda emtia tarafındaki yükselişiler oluyor. Bu yükselişlerin etkisi dış bağımlı olduğumuz tüm ürünlerde döviz harcama olurken, nisan ayına ait ödemeler dengesi verisinde cari açık 25,7 gelmişti. Ekonomide izlenen model enflasyondaki yükselişi desteklerken bu da döviz talebi yaratıyor. KKM ile bir kesim frenlenmiş haldeyken, dövizde dış borç konusu öne çıkıyor.
2022 yılında Türkiye'nin dış borç ödemeleri
Habertürk tarafından hazırlanan haberde, dış borç ödemelerinin döviz tarafında oluşturduğu baskı bu tablo ile orantılı oluyor. Borcunun vakti gelen döviz almaya çalışıyor. Haziran ayından sonraki iki yaz ayı bir nebze nefes aldırırken, turizmden de beklenen gelir sağlanırsa kurlarda rahatlama bekleniyor. Bu esnada tabi bizim dışımızda bir dünyanın olduğunu da göz ardı etmemek gerekiyor. Dünyada da artan tedarik, enflasyon, emtia ve resesyon endişelerinin gelişmeleri de etkili olacak.
Yıl sonunda ise borç bakiyesi artıyor. Eylül ve takip eden 3 ay içinde toplamda 30 milyar dolarlık bir dış borç ödemesi bulunun Türkiye'de bu borçların döndürülmesi için maliyetlerin de yükselmesi merak konusu oluyor.
"Borçlar ağırlıklı banka ve reel sektöre ait"
Fed'in yaptığı son hamle sonrası Türkiye'nin de artan CDS'i ile borçların daha pahalı bir borç dönüşü bekleniyor.
Son 4 ayda ödenecek 30 milyar doların 4,7 milyar doları kamu borcu olurken, 3 milyar dolar da kamu bankalarının, 5,9 milyar dolar reel sektörün olurken, 12,2 milyar dolarlık kısmı da bankaların
Türkiye'nin enerji tedarikçisi BOTAŞ haliyle döviz çıkışında da büyük bir hacme sahip olurken, ödeme takvimi net olarak bilinmiyor.
Gelelim Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın borçlanmalarına.
Hazine'nin bu yıl dış borçlanmada ödediği masraf kalemi büyüklüğü ile şaşırttı. 2019 yılında 6 ayrı tahvil ihracı için 204 milyon TL masraf ile 11 milyar dolarlık dış borç sağlanırken, 2020 yılında 4 tahvil ihracı 373 milyon masraf ile 8 milyar 750 milyon dolar borç sağlıyor.
2021'e geldiğimizde 6 tahvil ihracında masraf 663 milyon TL borç ise 9 milyar 750 milyon dolar oluyor.
Bu yıl ise miktar değişiyor.
İlki 16 Şubat’ta 3 milyar dolar, ikincisi de 17 Mart’ta 2 milyar dolar olan toplamda 5 milyar borçlanmanın masrafı ise 5 milyar 760 milyon TL oluyor.
Sözcü'den Erdoğan Süzer haberine göre, veriler sonrası masraf ödemesinin kaynağı, ödemenin nereye ve neden yapıldığına dair açıklama alınamadığı belirtiliyor.
Devlet borçlanmalarında masraf kalemlerini, ihraç edilen tahvillerin kayıt ve tescil giderleri, kredi derecelendirme kuruluşlarının payı, avukat ve müşavir ücretleri, kur farkı, komisyon giderleri, faiz ve cezalar gibi diğer hizmetler oluşturuyor.
Hazine'de neler gelmiş neler gitmiş?
Birgün'den Hüseyin Şimşek haberine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından kamuda yapılan aylık harcamalar açıklandı. Merkezi yönetim bütçesi, 2021 mayıs ayında 13,4 milyar TL açık verirken, 2022 mayısta 144 milyar TL fazla verdi.
Bütçe gelirleri ise kurumlar vergisi desteğiyle yıllık bazda üç kat artışla 317,8 milyar TL, harcamalar ise yüzde 47,3 oranında artışla 173,8 milyar TL olarak gerçekleşti.
Kamunun harcamaları incelendiğinde beş aylık faiz giderinin 121 milyar TL, örtülü ödenek harcamasının 2 milyar TL, kiralama harcamasının ise 9 milyar TL olduğu görüldü.
Müteahhitler KKM kadar pay almış.
Hazine verilerinde müteahhitlere, yılbaşından bu güne 5 ayda 26 milyar TL’nin üzerinde ödeme yapıldığı görülürken, 'onarım giderleri' ile 225 milyon 371 bin TL de buna eklendi.
Cumhurbaşkanı'nın harcamaları olarak bilinen halk arasında örtülü ödenek denilen harcama kaleminde 'Gizli Hizmet Giderleri'nin 1 milyar 763 milyon 734 bin TL olduğu görüldü.
Düşük faize rağmen faiz giderlerinin artışı da dikkat çekiyor. İç ve dış borç faiz giderleri Ocak-Mayıs döneminde 121 milyar 885 milyon TL olurken, bunun 32 milyar 991 milyon 339 bin TL'si dış borç faiz giderlerine gitti. 72 milyar TL kısmı da iç borç faiz giderlerine ödenmiş bulunuyor.
BOTAŞ'ın devlete borcu da artıyor.
“Kamu Teşebbüslerine, Döner Sermayelere, Fonlara ve Mali Kurumlara Borç Verme” hesabı altında toplam 77 milyar 647 milyon TL kurumlara aktarılırken, 'borç verme' yöntemiyle de 10 milyar 265 milyon TL harcandı. Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii A.Ş. 55 milyon TL, Türkiye Taşkömürü Kurumu 170 milyon TL, TCDD 1 milyar 840 milyon TL ve BOTAŞ 8 milyar 200 milyon TL 'borç' aldı.
Kiralama giderleri ise artışını sürdürürken, kamunun uçak, araç, bina, gemi, bilgisayar sistemleri şeklinde kiralama işlemlerimde beş ayda 9 milyar TL harcandığı görüldü. Araç kiralamaya 671 milyon 150 bin TL, bina kiralamaya ise 7 milyar 313 milyon 715 bin TL ödendi.
KKM'nin payı artarken, vergiler bütçeye can suyu oluyor.
KKM'nin Merkezi Yönetim Bütçesi’nden aldığı pay ise 21 milyar TL’nin üzerine çıktı. Mart ayı itibarıyla başlayan ödemeler ilk etapta 11 milyar 700 milyon TL olmuş sonraki ayda 4 milyar 555 milyon TL, mayısta da 4 milyar 842 milyon TL olmuştu.
Artışıyla dikkat çeken vergi gelirlerinde ise ana pay kurumlar vergisinin olurken, KDV'nin katkısı 60,9 milyar TL oldu.
ÖTV ise 2022 için hedeflenen miktarın yüzde 58’ini 5 ayda gerçekleştirdi. ÖTV’de en büyük pay petrol ve doğalgazda olduğunda bu ürünlerdeki fiyat artışları da etkili oluyor.
Yorum Yazın