Doğru Bildiğinden Şüphelenmek: 'Gerçek Genç İşsizliği Oranı Yüzde 43'

TÜİK son genç işsizliğini her ne kadar yüzde 21,6 olarak açıklasa da bu rakamların resmin bütününü yansıttığı söylenemez. Çünkü TÜİK, verilerini son 4 haftada iş arayıp da bulamayanlar üzerinden hesaplıyor. Fakat aktif olarak iş arama sürecine katılmadığı halde herhangi bir iş yapmayan yaklaşık 2 milyon genç var. TÜİK'in açıkladığı yaklaşık 1.2 milyon işsiz gencin üzerine bu büyük kitleyi eklediğimiz zaman 3.2 milyon genç ediyor. Yani aslında 15-24 yaş grubunda okula gitmediği halde çalışmayanların oranı yüzde 43,2...

Ne eğitimde ne de işte olmayan milyonlarca gencin olması Türkiye'nin geleceği açısından kaygı uyandırıyor. 

Ekonomist Mustafa Sönmez, Al Monitor'da kaleme aldığı, 'Genç işsizliği ürpertiyor' başlıklı yazısında, gençler üzerinden Türkiye'deki ekonomik tabloyu ve eğitim durumunu ele aldı. Sönmez'in yazısında dikkat çeken veriler ve tespitler bulunuyor.

TÜİK'in açıkladığı son verilere göre, 2017 Eylül'de yüzde 10,6 olan işsizlik oranı geçtiğimiz eylül ayında yüzde 0,8 artışla yüzde 11,4 oldu. İşsizler ordusuna 3,8 milyon kişi daha eklendi.

15-24 yaş grubundaki genç işsiz oranı ise aynı dönemde yüzde 20'den yüzde 21'6'ya yükseldi. Genç işsiz sayısı da 1 milyon 167 bine çıktı. Bu rakamlar bize neredeyse her 3 işsizden birinin gençlerden oluştuğunu gösteriyordu. 

Sönmez de işsizlik verilerini hatırlattıktan sonra, 'Ürpertici olan bu fotoğrafta gerçek genç işsizliğini ayrıca sorgulamak gerekiyor' diyerek TÜİK rakamlarını sorguladı.

'15-24 yaş grubundaki nüfus 2018 eylül verilerine göre Türkiye’de 11,7 milyon ve 15 yaş üstü, nüfusun beşte birine yaklaşıyor' diyen Sönmez, 'Kendi başına ülke için önemli bir potansiyel, varlık olan bu imkânın ne kadar iyi değerlendirildiği, geleceğin sorumluluğunu almaya aday gençlerin ne kadar iyi, doğru hazırlandığı ana tartışma konusu' ifadelerini kullandı. Sönmez, şöyle devam etti:

'15-24 yaş grubu için en ideal olanı, bu yaşlarda eğitimde, okulda olmalarıdır. Ancak eğitime gerekli önemi pek vermeyen, kaynakları sınırlı tutan ülkelerde genç nüfustan eğitimde olanlar, toplam genç nüfusun üçte birinin biraz üstünde olabiliyor, geri kalanlar iş bulabilirse çalışıyorlar, iş arayıp bulamayan ya da hiç iş aramayanlar ise atıl duruyorlar. Bu son kategoriye sosyal politikada “ne eğitimde ne işteki genç nüfus” (NEET) deniyor.'

Sönmez ayrıca ne işte ne eğitimde olmayan gençlerin, son bir yılda yüzde 26'dan yüzde 27,4'e çıktığı bilgisini verdi:

'TÜİK 2018 eylülde “ne eğitimde ne işte” olanların, 15 yaş üstü Türkiye nüfusunun beşte birini oluşturan 12 milyona yakın genç nüfusa oranının yüzde 26’dan yüzde 27,4’e çıktığına dikkat çekti. Gerçek genç işsizliğini ne eğitimde ne işteki nüfus veriyor.'

Sönmez'in aktardığına göre, TÜİK, dar anlamda genç işsizliğini 15-24 yaş grubunda yer alıp son dört hafta içerisinde iş arama kanallarından en az birini kullanıp iş bulamayanlar olarak tanımlıyor. İş aramayanların işsiz olarak tanımlanmadığına dikkati çeken Sönmez, yazısını şöyle sürdürdü:

'Bu tanıma göre iş gücü piyasasına çıkan 5,4 milyon gençten 4,2 milyonu istihdam edilirken, iş bulamayan sayısı 1 milyon 161 bin. Yani piyasaya çıkmış genç iş gücünün yüzde 21.6’sı. Ama bunlar “dar anlamda genç işsizler,” yani işin peşine düşüp iş bulamayanlar. Oysa bir de eğitimde olmadığı halde işin peşine düşmeyen atıl, evde, kahvede zaman öldüren 2 milyon dolayında işsiz kadın-erkek genç nüfus var. Bunlarla birlikte geniş anlamda işsizlerin sayısı 3,2 milyona çıkıyor ve bunlar, toplam 12 milyona yaklaşan genç nüfusun yüzde 27,4’üne çıkmış durumda.'

Sönmez, bu verilerden yola çıkarak, iş aramadığı için iş gücüne dahil olmayan bu gençlerin de hesaba katılması durumunda genç işsizliğinin yüzde 43,2 olarak gözükeceğini kaydetti:

'Eğer iş aramadığı için iş gücüne dahil olmayan, dolayısıyla “formel anlamda” işsizler içinde görünmeyen 2 milyon işsiz genç de iş aramaya çıksaydı, iş gücüne dahil olsaydı, iş bulamadığı için formel genç işsizler içinde yer alacak, genç işsizlik oranı da yüzde 21,6 değil, yüzde 43,2 olarak görünecekti! Böylece gerçek genç işsizlik sorununu şöyle ifade edebiliriz: Yaklaşık 12 milyonu bulan genç nüfusun yüzde 27,4’ü, gerçek genç iş gücünün ise yüzde 43’ünü bulan bir genç işsizliği...'

Mustafa Sönmez, “ne eğitimde ne işteki genç nüfus”un diğer ülkelerde de sorun olduğunu vurguladı:

'Türkiye benzeri “yükselen” ülkelerde de genç işsizliği yüksek. Uluslararası Çalışma Örgütü verilerine göre, Türkiye’de yüzde 27’yi aşan NEET, Brezilya, Arjantin, Endonezya, Meksika, Hindistan gibi yükselen ülkelerde de yüzde 25 ile yüzde 30 arasında değişiyor. Bu gruba İtalya’yı da eklemek gerekiyor.'

Bu sorunun en az hissedildiği ülkelerin eğitime önem veren ülkeler olduğunun altını çizen Sönmez, 'Japonya, Norveç, Hollanda, İsveç ve Almanya gibi ülkelerde NEET yüzde 3-6 dolayında. İngiltere, ABD, Fransa ve Kanada’da ise bu oran yüzde 10-14 arasında' dedi.

AB ülkelerinde gençlerin eğitimi arttıkça işsizlik oranlarının düşmesine rağmen, bu ilişkinin Türkiye'de tersine işlediğini aktaran Sönmez, 'Türkiye'de örgün eğitim sisteminde edinilen nitelikler, iş gücü piyasasının ihtiyaçlarıyla tam uyuşmuyor. Eğitimden istihdama geçişi kolaylaştıracak rehberlik, iş bulma ve eşleştirme kurumları ve politikaları da yetersiz' diye belirtti.