Grafikli - Çin Ve Hindistan Arasındaki Yarım Asırdan Uzun Süreye Dayanan Gerilim Dinmek Bilmiyor

ANKARA (AA) - NURİ AYDIN - Çin ve Hindistan sınırında yarım asırdan uzun süreye dayanan egemenlik tartışmaları nedeniyle iki nükleer güç arasındaki gerilim sürüyor.

Taraflar arasında Haziran 2020'de sınırda başlayan ve 15 Haziran'da 20 Hint askerinin ölümüyle daha da yükselen tansiyon, sınırdaki iki ülke ordu birliklerinin teyakkuz haline geçmesiyle devam ediyor.

Çinli yetkililer, Hint ordusuna 'sınır gerisine çekilin' çağrısı yaparken, Yeni Delhi yönetimi de geri adım atmamaktaki kararlı tutumuna devam ediyor.

Taraflar arasındaki ilişkilerde kırılmalara yol açan tansiyon, 3 bin 500 kilometrelik sınır hattına sahip dünyanın en büyük ordularına sahip ülkelerin kamuoylarında, 'savaş' söylemleri ile yükseliyor.

Pekin yönetimi, 'Güney Tibet' olarak adlandırdığı Hindistan'ın Arunaçal Pradeş eyaletindeki 90 bin kilometrekarelik toprakta hak iddia ederken, Yeni Delhi yönetimi ise Aksai Chin platolarını kapsayan 38 bin kilometrekarelik alanın Çin tarafından işgal edildiğini savunuyor.

• Hindistan'dan kontrol hattına asker takviyesi

Çin ile yaşanan tartışmalı dağlık sınır bölgelerinde aylardır süren gerginlik nedeniyle taraflar arasındaki tansiyon düşmezken, Hindistan Cumhurbaşkanı Ram Nath Kovind, dün yaptığı açıklamada, ülkenin egemenliğini korumak amacıyla 'Fiili Kontrol Hattı' sınır bölgesine daha fazla asker konuşlandırıldığını bildirdi.

Kovind, parlamentoda yaptığı konuşmada, Hindistan’ın Fiili Kontrol hattı üzerindeki egemenliğini korumak konusundaki kararlılığını yineledi.

Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar ise Çin'in sınıra asker yığdığı ve altyapı inşa ettiğini iddia ederek, Pekin yönetimiyle ilişkilerin geçen yıl 20 Hint askerinin ölümüyle derinden etkilendiğini kaydetti.

• Hindistan'ın Çin'e yeterli karşılık veremediği eleştirisi

Hint kamuoyunda, Hintli yetkililere, sınır ihlali yapan ve Hintli askerlerini öldüren Çin'e karşı Yeni Delhi yönetiminin neden somut adım atmadığına ilişkin eleştiriler yöneltiliyor.

Yeni Delhi yönetimi gerekli karşılığın verildiği iddialarında bulurken, Hindistan'ın ANI ajansı yaklaşık 43 Çin askerinin öldüğü ya da ağır yaralandığını öne sürmüştü.

Çin ise hayatını kaybeden askerler olup olmadığına ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.

• Hindistan-Çin Kolordu Komutanı Düzey Toplantısı'nın 9. turu

Bölgede yaşanan gerilimin ardından başlatılan askeri görüşmelere ilişkin Çin Savunma Bakanlığı, 25 Ocak'ta, tartışmalı bölgede mevcut durumun çözümüne ve tansiyonu yatıştırmaya yönelik askeri düzeyde gerçekleşen 9'uncu tur görüşmelerde her iki tarafın da olumlu, pratik ve yapıcı olduğu, ve toplantının karşılıklı güven ve anlayışı daha da artırdığı konusunda anlaştığını duyurdu.

Bu kapsamda, taraflar, cephe birliklerinin pozisyonlarından daha erken bir tarihte çekilmesi ve sınır ihtilaflarını istikrara kavuşturmaya devam etmek konusunda anlaştı.

İki ülke arasında yaklaşık 70 yıldır süren sınır ihtilafı şöyle gelişti:

• 1947- 1962

Çin, Tibet’in batısı ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ni birbirine bağlayan 1200 kilometre uzunluğunda yol inşa etti. Yolun Johnson Hattı’nın güneyindeki 179 kilometresi Hindistan tarafından hak iddia edilen Aksai Çin bölgesinden geçiyordu.

1960’ta Hindistan Başbakanı Jawaharlal Nehru ile Çinli mevkidaşı Cu Enlay arasındaki anlaşmaya dayanarak her iki ülkeden de yetkililer sınır anlaşmazlığını çözmek için görüşmelerde bulundu.

Sınır konusunda anlaşamayan iki ülkenin, 1962’de savaşa girmesi sonucu 3 bin Hint, 700 Çin askeri yaşamını yitirdi.

• 11 Eylül 1967 'Nathu La' ve 'Cho La' çatışmaları

Çin Ordusu, Hindistan’ın Sikkim eyaletinin doğusunda bir dağ geçidi olan Nathu La'daki Hint askeri noktasına saldırılar düzenledi ve iki ülke arasında çatışmalar yaşandı.

• Ekim 1975

Hindistan'ın Arunachal Pradeş eyaletinin Tawang bölgesinde yer alan Tulung La'da iki ülke askerleri arasında yaşanan olaylarda 4 Hint askeri hayatını kaybetti. Olay daha sonra iki devriye aracının siste yollarını kaybetmesi sonucu oluşan bir kaza olarak tanımlandı.

• Nisan 2013

Hindistan, Çin birliklerinin iki ülke arasındaki Fiili Kontrol Hattı'ndan (FAC) 10 kilometre içeri girerek Daulat Beg Oldi’de kamp kurduğunu açıkladı. Daha sonra Hindistan, Çin birliklerinin 19 kilometre ilerlediğini öne sürdü.

Her iki ülkenin askerleri karşı karşıya gelecek şekilde kamplar kurarken, yaşanan gerilim, askerlerin mayıs başında geri çekilmesiyle sona erdi.

• Eylül 2014

Hindistan, Ladakh'taki sınır köyü Demchok’ta bir kanal inşa etmeye başladı ve bu durum Çin tarafından protesto edildi. Olayın ardından Çin, bölgeye birliklerini gönderdi ve 3 hafta sonra her iki tarafın askerlerinin söz konusu alandan çekilmesiyle gerilim sona erdi.

• Eylül 2015

Hint askerlerinin Çinli askerlerce inşa edilen nöbet kulübesini sökmesiyle iki ülke birlikleri, Ladakh’ın kuzeyindeki Burtse bölgesinde karşı karşıya geldi.

• Haziran 2017

Hindistan’ın Sikkim eyaleti ve Butan sınırı boyunca uzanan Doka La geçidi yakınındaki tartışmalı Doklam bölgesinde askeri bir anlaşmazlık meydana geldi.

Çin, bölgeye getirdiği ağır yol yapım araçlarıyla bir yol inşa etmeye başladı. Hindistan, Çin’in yol inşasına başlamasından iki gün sonra 18 Haziran’da buraya birlikleriyle müdahale etti.

• Ağustos 2017

Deniz seviyesinden 4 bin 350 metre yükseklikte yer alan Pangong Gölü’ndeki olaylarda her iki taraftan da çok sayıda asker yaralandı. Hindistan basını, 72 Hint askerinin yaralandığını ve bazılarının hastanelere kaldırıldığını duyurdu.

• 5 Mayıs 2020

Ladakh’tan Çin’in Tibet Özerk Bölgesine uzanan Pangong Gölü çevresinde Hint ve Çin askerleri arasında bu yıl arbede yaşandı. Basına yansıyan görüntülerde askerlerin yumruk yumruğa kavga ettiği ve birbirlerine taş fırlattığı gözlemlendi.

• 10 Mayıs 2020

Sikkim eyaletinin Muguthang Vadisi’nde iki ülke askerleri karşı karşıya geldi. CNN’de yer alan habere göre yaşanan olaylarda 7’si Çin, 4’ü Hint olmak üzere 11 asker yaralandı. Press Trust of India’daki haberde 150 askerin olaya karıştığı kaydedildi.

• 21 Mayıs 2020

Çin birlikleri, Hindistan’ın yol inşasına itiraz ederek Ladakh’taki Galwan Vadisi’ne girdi.

• 24 Mayıs 2020

Çin birlikleri 'Hot Springs, Patrolling Point 14 ve Patrolling Point 15” bölgelerinde kamp kurdu. Söz konusu yerlerin her birinde 800 ila 1000 Çin askeri çadır kurarken, bu bölgelere ağır araçlar sevk edildi ve gözetleme ekipmanları getirildi.

• 15 Haziran 2020

Ladakh bölgesindeki Galwan Vadisi'nde, Hint ve Çin askerleri arasında çıkan çatışmada 20 Hint askeri yaşamını yitirdi. Hint basını, 43 Çin askerinin öldüğünü veya ağır yaralandığını öne sürdü.

• 28 Haziran 2020

Haziran 2020'deki kanlı çarpışmanın ardından Hindistan, Himalaya Dağları’ndaki Ladakh’a karadan havaya füze savunma sistemi yerleştirdi.

• 30 Haziran 2020

Bölgede artan askeri hareketliliğin ardından Çin de, Doğu Ladakh'a obüs ve tank konuşlandırdı.

• 11 Eylül 2020

Rusya'nın başkenti Moskova'da bir araya gelen Hindistan ve Çin'in savunma bakanları, tartışmalı birliklerin sınır bölgelerinden geri çekilmesi, uygun bir mesafenin muhafaza edilmesi ve Ladakh'ta gerilimin düşürülmesi konusunda anlaşıldığını açıkladı.

• 22 Ocak 2021

Hint basınında yer alan haberlerde, askerlerin, 22 Ocak'ta Hindistan'ın Nepal ve Butan arasındaki Sikkim eyaletinin kuzeyindeki Naku La geçidinde çatıştığı, her iki taraftan da yaralıların olduğu ifade edildi.