İran'la Yapılan Nükleer Anlaşma Hakkında Bilmek İsteyeceğiniz Her Şey
İsviçre’nin Lozan kentinde gerçekleştirilen İran nükleer müzakerelerinde, İran ve 5+1 ülkeleri (ABD, İngiltere, Fransa, Çin ve Rusya ve Almanya) arasında ana konularda anlaşmaya varıldı. Peki nedir bu ana konular? İran için yaptırımlar ne olacak? Hepsi ve daha fazlası bu dosyada. hem de nükleer anlaşması sonrası kutlama fotoğraflarıyla beraber 🎊🎉💃
İran anlaşmayla nelere izin verdi, nelere hakkı var?
Tahran anlaşmayla BM'nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun askeri üslere 'kontrollü girişine' izin vermiş oldu. Ancak Tahran, bu denetimlerin İran'ın askeri sırlarını ifşa edecek casusluk faaliyetlerine dönüşmesi endişesi taşıyordu. Anlaşma İran'ın bu giriş izni taleplerine itiraz hakkı bulunuyor.
İran'a uygulanan silah ambargosunun beş yıl daha devam etmesi bekleniyor...
ancak Rusya'ya göre BM Güvenlik Konseyi'nin özel izniyle silah teslimatları mümkün olabilir.
Tahran uranyum zenginleştirmede kullanılacak santifrüj sayısını anlaşmayla üçte iki oranında azaltmayı da kabul etti.
Ancak önümüzdeki ilk 10 yıl içinde zenginleştirilmiş uranyum biriktirmeme şartıyla, uranyum konusunda geliştirme ve araştırma yapmasına izin verildi.
İran'a uygulanan yaptırımların kalkmasıyla ne olacak?
İran medyasında yer alan haberlere göre petrol, doğal gaz, finans, havacılık ve deniz taşımacılığı alanlarında yaptırımlar kalkacak, İran yurtdışındaki milyarlarca dolarlık varlığına yeniden ulaşabilecek. Anlaşmanın uygulanmaya başladığı gün, AB'nin İran'a uyguladığı petrol ambargosu da kalkacak.
AFP'de yayınlanan bir analize göre, yaptırımların kalkmasıyla İran'ın ticaret hacminin de artması bekleniyor...
ancak anlamlı ekonomik kazançların elde edilebilmesi için milyar dolarlık yatırımlar gerektiği ve aylara ihtiyaç duyulduğu yorumu yapılıyor.
Anlaşmaya Orta Doğu'da etkili ülkeler nasıl bakıyor?
AFP'ye göre ABD-İran ilişkilerindeki yumuşama, Sünni güç Suudi Arabistan'ı ve Sünni yönetimlerin bulunduğu diğer Körfez ülkelerini endişelendiriyor. Bu ülkeler Şii İran'la ilgili derin şüphelere sahip; Suriye, Yemen ve başka yerlerdeki savaşları İran'ın körüklediğini düşünüyorlar.
Bölgenin nükleer silaha sahip tek ülkesi olarak nitelendirilen İsrail de anlaşmadan dolayı memnuniyetsiz.
Başbakan Netanyahu, uzlaşmayı 'tarihsel boyutları olan kötü bir hata' olarak niteledi.
Türkiye ise anlaşmadan dolayı memnuniyet duyduğunu dile getirdi.
Başbakan Ahmet Davutoğlu, 'İran'a yönelik ambargoların kalkması da bizim için olumlu bir gelişmedir. Hem Türkiye-İran ilişkilerinin seyri bağlamında hem de biz bu tür ambargoların kalıcı etki yapma bakımından sınırlı olduğu kanaatini hep gündeme getirdik. O bakımdan hayırlı olmasını diliyorum. Her zaman Türkiye, küresel ve bölgesel barışı destekleyecek adımların yanında olacaktır' diye konuştu.
ABD Kongresi anlaşmayı veto eder mi?
Anlaşmanın ardından ABD Başkanı Obama'yı bekleyen görev, Cumhuriyetçilerden yükselen itirazlara rağmen Kongre'yi anlaşmayı onaylamaya ikna etmek. Obama, anlaşmayı Kongre'den kılpayı değil, güçlü bir destekle geçirmek isteyecektir.
Cumhuriyetçilerin Başkan adayı Marco Rubio ise anlaşmanın ABD'nin güvenliğini tehlikeye attığı gerekçesiyle Kongre'de reddedilmesini beklediğini söyledi.
Washington'da tartışılan bir diğer seçenek ise anlaşma şimdilik kabul edilse bile, 2016'daki başkanlık seçimlerini cumhuriyetçi bir adayın kazanması halinde, yeni başkanın anlaşmayı geçersiz kılabileceği.
İran petrolü uluslararası piyasalara ne zaman ulaşmaya başlar?
Yaptırımların kalmasıyla birlikte İran'daki en önemli değişimlerden biri, yeniden petrol piyasasına tam kapasiteyle girmesi olacak.
Anlaşmaya varıldığının açıklanmasının hemen ardından dünyada petrol fiyatları varil başına 1 dolar kadar düştü ve son üç ayın en düşük seviyesine ulaştı.
Aslında İran petrolünün piyasalara hemen ulaşması beklenmiyor
Londra merkezli enerji danışmanlığı firması Energy Aspects'ten Amrita Sen 'Büyük olasılıkla 2016'nın ikinci yarısında' diye tarih veriyor. Sen, şu anda piyasanın Suudi Arabistan petrolü ile şişmiş olduğunu da hatırlatıyor.
Kaynak: BBC