Kargalar Çocuğunuzdan Daha mı Zeki?

Zekâ yarışında bir kuş bir anaokulu öğrencisini yenebilir mi? Hemen hayır demeyin. Bir araştırma, genç ve zeki bir kuşun 5 yaşındaki çocukların kafasını karıştıran bir problemi çözdüğünü gösteriyor. 

Kitty adlı Yeni Kaledonya kargası, suyla dolu bir borunun içine taş attığında tamamen ayrı bir başka borudaki su seviyesinin artacağını ve suyun içindeki etin borunun yüzeyine doğru yükseleceğini, böylece karnını doyurabileceğini anlamıştı. 

Bu problemi çözmek için Kitty’nin karmaşık bir neden sonuç ilişkisini çözmesi gerekmişti. Ve bu da duvarda bir düğmeye basıldığında tavandaki lambanın yanacağını anlamakla aynı anlama geliyordu. 

Bu zihinsel yetinin eskiden sadece insanlara ait olduğu düşünülüyordu ancak artık biliyoruz ki aralarında şempanze ve sıçanların da olduğu bazı hayvanlar da nedensel akıl yürütme –neden sonuç ilişkisin anlama– özelliğine sahip.

Alet yapma yetenekleri ve karmaşık bilmeceleri çözme becerileriyle tanınan kargalar kuş dünyasının Einsteinları. 

Kargaların çarpıcı zekâ kapasiteleri antik Yunanlılar tarafından da biliniyordu. Ezop’un hikayelerinden birinde, susamış bir karga şişenin dibindeki suya erişemeyince bir ikilem karşısında kalır. Şişeye çakıl doldurduğunda su seviyesinin yükseldiğini çözer ve durmadan çakıl atarak sonunda suya kavuşur. 

Öyle anlaşılıyor ki bu hayal ürünü öyküde bir gerçeklik payı var. Bu yıl başlarında yayımlanan bir araştırma, Yeni Kaledonya kargalarının yüzer bir mantara takılı et parçasına ulaşamadıklarında su dolu boruların içine taş attıklarını ortaya koymuştu.

Ve National Geographic Society/Waitt Öedenek Programı tarafından desteklenen ve PLOS ONE dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, kargaların bundan da karmaşık bir sorunu çözebildiğini, bir borunun içine taş atmanın bir başka borudaki su seviyesini artırdığını anladığını ortaya koyarak önceki çalışmanın kapsamını genişletti. 

Sınava tabi tutulan altı kuş içinde, Yeni Kaledonya topraklarında yakalanarak bir süre esaret altında tutulan Kitty sınıfı geçen tek kuş oldu. İnanılmaz gibi gelebilir ama o sırada ancak sekiz aylıktı.

Dört ila 10 yaşları arasında 64 çocuk arasında yapılan benzer bir sınavı büyük çocuklar kolayca geçmişler ama 4 ve 5 yaşındakilerin çoğu birkaç denemeden sonra bile sorunu çözememişlerdi. 

Aslında kargalara yapılan sınavın formatı, çocuklarınkinden çok az da olsa farklıydı. Bu yüzden ufak çocukların Kitty’ye yapılan sınavın aynısını geçip geçemeyecekleri bilinmiyor. 

Araştırmanın başkanlığını yapan Santa Barbara’daki Kaliforniya Üniversitesi biyologlarından Corina Logan, bunu öğrenmek için daha fazla çalışma gerektiğini belirtiyor. 

Her şeye rağmen, Kitty’nin yaşça kendisinden çok daha büyük insanlardakine eşdeğer etkileyici bir biliş yeteneği olduğu söylenebilir. 

Araştırmada yer almayan Seattle’deki Washington Üniversitesi karga uzmanı John Marzluff da bu görüşe katılıyor: “Bazı kargaların zor sorunları çözmedeki muhteşem başarısı.. insanların [bireysel farklılıklar gösteren] başarısıyla çok benziyor.' 

“Çocuklarda olduğu gibi, kuşlar arasında da bazılarının çok parlakken bazılarının kavrama yeteneğinin düşük olması beklediğim bir şeydi. Böyle olduğunun ortaya çıkması önemli ve ayrıca dikkat, öğrenme yeteneği, odaklanma ve beceri farklılığının insanlarda olduğu gibi kargalar arasında da var olduğunu gösteriyor,” diye açıklıyor Marzluff yolladığı mailde.

Fırsat eşitliği

Yeni Kaledonya kargaları Ezop’un masallarında anlatılan durumlarla yok denecek kadar az karşılaşıyor ama çözümlenmesi gereken problemin az rastlanır olması bir dezavantaj değil. Aksine araştırmayı daha değerli kıldığını söylüyor Logan.

Kargaların muhtemelen doğada denemeyeceği bir problemi seçmek, insanlar da dahil 'türler arasında [biliş yeteneklerini] karşılaştırmak için fırsat eşitliği yaratıyor,” diye konuşuyor. 

“Dünya konusundaki bilgilerini ve sorunları nasıl çözdükleri anlamamızı sağlıyor.” 

Ayrıca okul bahçesinde kuş beyinli diye isim takılmasının aslında büyük bir aşağılama olmadığını da ortaya koyuyor.

National Geographic Türkiye