Lübnan'da Hükümeti Kurmakla Görevlendirilen Hariri'nin Yurt Dışı Mekik Diplomasisi Tartışılıyor

BEYRUT (AA) - RAYA ŞARTUNİ - Lübnan'da Ekim 2020'de hükümeti kurmakla görevlendirilen Müstakbel Hareketi lideri Saad Hariri'nin Mısır'dan başlattığı yurt dışı mekik diplomasisine rağmen yeni hükümetin kurulmasına yönelik ülkede hiçbir iyimser belirti olmadığı gibi görüşmeler durma noktasına geldi.

Hariri, ocak ayı başlarında kendisini 'yalancılıkla' suçlayan Cumhurbaşkanı Mişel Avn'a, Twitter üzerinden İncil'den atıfla 'aldatma ve günahtan' bahseden bir paylaşımla cevap verdi. Lübnan içinde yaşanan bu atışmalar ve hükümetin kurulmasına yönelik çalışmaların adeta donması karşısında Hariri, yurt dışı bağlantılarını harekete geçirdi.

Cumhurbaşkanı Avn'dan 22 Ekim 2020'de hükümeti kurma görevini alan Hariri, 3 Şubat'ta yurt dışı turunu Mısır'dan başlattı.

Kahire'de Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'yle Lübnan'daki gelişmeler ve genel durumu değerlendiren Hariri, ardından Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Fransa'ya geçti.

• Hariri, hükümeti kurma görevini iade etmeyecek

Sünni Müstakbel Hareketinin üst düzey yetkililerinden Mustafa Alluş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hariri'nin gerçekleştirdiği yurt dışı ziyaretlerine ilişkin, 'Hariri'nin yurt dışı ziyaretlerini ilişkiler arasında ağ oluşturma ve Lübnan'ı çeşitli düzeylerde destekleme girişimleri olarak görüyorum. Yalnız Hariri, ne Mısır'da ne de başka bir ülkede hükümetin kurulmasına yönelik herhangi bir çözüm araştırmıyor.' dedi.

Hariri'nin yaklaşık 2 haftadır temaslarda bulunduğu Mısır, BAE ve Fransa'nın Lübnan'daki hükümet krizinin çözümünde oynayabileceği role ilişkin ise Alluş, 'Lübnan hükümeti yurt dışında değil, sadece Lübnan'da kurulur. Hükümet kurma meselesini çözmeye yönelik ortada bir niyet varsa bu başka ülkelerle değil, Lübnan Cumhurbaşkanı Avn'la beraber yürütülmelidir.' diye konuştu.

Bu meseleye Avn tarafından çözüm getirilemezse, Avn'ın Cumhurbaşkanlığı döneminin hükümetsiz geçeceğini söyleyen Alluş, Hariri'nin görevden affını istemeyeceğini aynı zamanda geri de çekilmeyeceğini belirtti.

• Hükümet krizinin çözülmesine dair bir işaret yok

Lübnanlı siyasi analist Munir er-Rabih, 'Değişen bölgesel ve uluslararası koşullara rağmen, Lübnan'da hükümet düğümünün çözülmesine dair bir işaret yok.' dedi.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Fransız mevkidaşı Jean-Yves Le Drian, 4 Ağustos 2020'de Beyrut Limanı'nda meydana gelen patlamanın 6. ayı dolayısıyla 4 Şubat'ta yaptıkları ortak açıklamada, patlamanın aydınlatılması ve Lübnan'da bir an önce 'güvenilir ve etkin' bir hükümetin kurulması çağrısında bulunmuştu.

ABD ve Fransa'nın söz konusu çağrısını hatırlatan Rabih, Washington'un Fransız girişimine destek verdiğini ve Paris yönetiminin de Lübnan üzerindeki baskısını sürdürdüğünü söyledi.

Cumhurbaşkanı Avn'ın, telefonda görüştüğü Fransız mevkidaşı Emmanuel Macron'a 'Lübnan'da reformları hayata geçirmek için Hariri ile iş birliğinin mümkün olmadığını söylediğini' aktaran Rabih, bu tutumuyla Avn'ın hükümeti kurma sürecindeki müzakerelerde elini güçlü tutmaya çalıştığını savundu.

Rabih, Avn'ın ayrıca Cumhurbaşkanlığı makamının etkisini geri kazanmak ve aynı zamanda damadı olan eski Dışişleri Bakanı olan Cibran Basil üzerindeki ambargonun kaldırılmasını sağlamak isteğini söyledi.

ABD Hazine Bakanlığı, 6 Kasım 2020'de Basil'in yaptırım listesine alındığı duyurmuştu. Dönemin Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Basil'e yönelik yaptırım kararının 'yolsuzluk ve Hizbullah ile ilişkileri' nedeniyle alındığını söylemişti. Basil, Lübnan'daki en etkili politikacılardan biri olarak biliniyor.

Hariri'nin görevden çekilmemek ve makamını korumak için yurt dışı açılımına başladığını ileri süren Rabih, 'Hariri'nin Mısır ziyareti ve bu ziyaretten siyasi sonuç devşirme çabaları, Mısır ve Fransız tutumunun birbirine benzemesinden dolayı Manda bağlılığını teyit etmektir.' dedi.

Rabih, Mısır ile Fransa'nın Lübnan'a yaklaşımlarının birbiriyle uyumlu olduğunu belirtirken, 'Mısır, Lübnan'a en az müdahale etme kabiliyetiyle Fransız hareketine ayak uyduruyor. Ancak Fransızların bu görevi Mısır'a devredeceği söylenemez.' şeklinde konuştu.

• ABD ile doğrudan görüşme

Lübnanlı yazar ve siyasi analist Johnny Munir de benzer görüşleri paylaşarak, 'Hariri, bölgesel Sünni bağlantısını güçlendirmeye ve Mısır aracılığıyla Suudi Arabistan ile ilişkilerini yeniden kurmaya çalışıyor.' dedi.

Munir, Lübnan'da yeni hükümet kurma sürecine ilişkin, şunları kaydetti:

'Lübnan'da yakın zamanda hükümetin kurulmasına yönelik bir çözüm gerçekleşmeyecek. Bu durum şu anda Lübnan halkının en zayıf halkasıdır. Sorun, görünen nedenlerden değil, arka planlardan kaynaklanıyor. ABD ile doğrudan diyaloğa girmek için yeni hükümeti kurmama yönünde bir iç karar var.'

Hizbullah'ın da geleceğini garanti altına almak istediği konuları müzakere etmek istediğini ancak Fransa'nın bu konuda yardımcı olamayacağını söyleyen Munir, şöyle konuştu:

'Lübnanlıların, Fransızlar aracılığıyla ABD'lilerle dolaylı diyaloğu hiçbir işe yaramayacaktır. Cumhurbaşkanı Avn, damadı Basil'in geleceğini garanti altına almak ve ona yönelik yaptırımları kaldırtmak istiyor ancak bu mümkün olmayacak. Yaptırım meselesi sadece ABD'lileri ilgilendiren bir durum, Fransızlar bu konuda yardımcı olamazlar.'

• Macron'un yaklaşan ziyareti

Öte yandan Cumhurbaşkanı Avn'a yakın bir kaynak, Macron'un Beyrut'u ziyaret edebileceğini ama şu anda Lübnan'ın önceliğinin yeni hükümet olduğunu kaydetti.

Söz konusu kaynak, hükümetin kurulmasına yönelik bir iç gelişmenin olmadığını belirterek, 'İzlenen bir dış hareket var. Bunun, Lübnan iç krizinde çözümün anahtarı olacağını umuyorum. Hariri, hükümetin kurulması ve Cumhurbaşkanı Avn'a cevap vermek konusunda gerçekten tutumunu düzeltmek isterse, görüşme turları olumlu sonuçlar verebilir.' ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada Hariri için kinayeli bir üslupla 'hükümet kurmada benzersiz' ifadesi kullanılmış, Hariri ise Avn'ın makamından yapılan eleştirilere cevap vermemişti.

Aralık 2020'de Lübnan'ı ziyaret etmeyi planlayan Macron, yeni tip koronavirüse (Kovid-19) yakalanması üzerine bu ziyaret iptal etmişti.

Son olarak Macron, 30 Ocak'ta Avn'la gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde Lübnan'da yeni hükümetin kurulması konusunu konuşmuştu.

• Mısır sadece nasihat veriyor

Siyasi analist Halid Mumtaz, 'Mısır, Lübnan'ın iç siyasetiyle ilgili tavsiye ve nasihat vermekten başka bir şey yapmıyor. Mısır, Lübnan'a ekonomik yardım yapacak bir güce sahip değil. Sadece yardım gücü olarak bakmamak lazım, aynı zamanda, istenen hükümet kurulana kadar, Lübnan'a yapılacak yardımların engellenmesi yönünde de uluslararası bir karar var.' diye konuştu.

Mekik diplomasisinin çözüm olması durumunda bir hükümet kurulabileceğini söyleyen Mumtaz, yurt dışından nasıl yardım alınacağı ve ülkede ekonominin nasıl canlandırılacağı konusunda ise soru işaretleri olduğunu dile getirdi.