Medya Özgürlüğünü Kısıtlıyor mu? Yapay Zeka RTÜK Cezaları Hakkında Ne Düşünüyor?
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 20 Nisan 1994'ten bu yana Türk televizyonlarını denetliyor. Son dönemde ekranlarda yayınlanan program ve dizilere yönelik sıkı denetim başlatan RTÜK, geçtiğimiz çarşamba günü kanallara adeta ceza yağdırmıştı. Kimi zaman yerinde bulunan bu müdahale ve cezaların kimi zamansa 'fazla' bulunduğu düşünülüyor.
Biz de bu konuda yapay zekadan durumu değerlendirmesini istedik. Bakalım ChatGPT'ye göre RTÜK'ün cezaları doğru ve yerinde mi?
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), 20 Nisan 1994'ten bu yana televizyon kanallarını denetlemeyi sürdürüyor.
'Toplum değerlerini koruma adına kurulan' bu kuruluş, bildiğiniz üzere kanallara yaptırım uygulama yetkisine de sahip.
RTÜK'le ilgili bilinmeyen konulardan biri, müdahale hakkının yayından sonra olması!
Çoğu zaman şiddet öğesi içeren program ya da dizilere neden yayından önce müdahale edilmediğiyle ilgili soru işaretleri izleyicinin kafasını karıştırır. Ancak bu konuda bilinmeyen mesele, RTÜK'ün yayın öncesi kanallara müdahale hakkının olmamasıyla ilgili aslında. RTÜK, kanalları ancak yayından sonra denetleyebiliyor.
RTÜK'le ilgili merak edilen konulardan biri de RTÜK üyelerinin nasıl seçildiği...
RTÜK'ün siyasi etkisini de görebileceğimiz bir durum söz konusu burada aslında. Çünkü RTÜK üyeleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu tarafından siyasi partilerin gösterdiği adaylar arasından seçiliyor. Yani her partiden üye RTÜK'te bulunabiliyor.
Bizler RTÜK'ü çoğunlukla uyguladığı yaptırımlarla duyuyoruz. Peki ama RTÜK yaptırım yetkilerini nasıl kullanıyor?
Televizyon ekranlarından bahsettik ama adından da anlaşılacağı üzere RTÜK hem radyo hem de televizyon yayınlarının denetiminden sorumlu. RTÜK'ün doğrudan denetimi dışında tüm bu yayınlar için iletişim hatları ve e-posta kanallarından gelen izleyici şikâyetleri dikkate alınıyor.
Ancak sanılanın aksine RTÜK, radyo ve televizyon kuruluşlarına doğrudan yaptırım uygulamıyor.
RTÜK denetiminin ardından yükümlülükleri yerine getirmeyen, izin şartlarını ihlâl eden, yayın ilkelerine ve kanunda belirtilen diğer esaslara aykırı yayın yapan radyo ve televizyon kuruluşlarını önce uyarıyor, hatta kimi zaman yayında açık şekilde özür dilemesini istiyor.
Talebe uyulmaması ya da ihlalin tekrarı durumunda da programa 1 ile 12 kez yayın durdurma cezası veriliyor.
Ayrıca, uyarı, idari para cezası, lisans iptali ve kapatma gibi çeşitli yaptırımlar da uygulanabiliyor.
Özellikle son zamanlarda televizyon ekranlarında şiddeti özendirici, genel ahlaka aykırı yayın yapan program ve kanallara savaş açan RTÜK'ü sık sık duyar olduk.
Gündüz kuşağından tutun da haber bültenlerine, prime time'da yayınlanan dizilerden haber yayını yapan kanallara uyguladığı yaptırımlar son zamanlarda daha çok karşımıza çıkıyor.
Geçtiğimiz çarşamba günü de (19 Şubat) TELE1, Halk TV, NOW TV ve SZC TV'ye “yargılama sürecini ve tarafsızlığını etkileme" suçlamasıyla yüzde 3 para cezası veren RTÜK'ten peş peşe yaptırım kararları gelmişti.
Bu kararın hemen ardından da hem Zahide Yetiş ile Yeniden Başlamak programına ailenin korunması ve genel ahlaka aykırı içerikler ile yayınlarda yer verilmesi yasak olan “eş arama sahneleri” nedeniyle, yüzde 3 idari para cezası yaptırımı uygulanmış, hem de NOW TV'ye Şakir Paşa Ailesi'nde manevi değerlere, genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırı bulunarak, yüzde 3 idari para cezası ve 3 kez de program durdurma cezası verilmişti.
Detaylar:
RTÜK'ün yaptırımlarının ardından sosyal medya ikiye bölünmüş, kararları yerinde bulanlar kadar fazla müdahaleci görenler de olmuştu.
Biz de RTÜK'ün yaptırım kararlarını ChatGPT'ye bıraktık. Yapay zekanın kararları nasıl gördüğü ise oldukça ilginçti.
ChatGPT'ye RTÜK kararlarının doğru ve yerinde olup olmadığını sorduk. Bunun üzerine yapay zeka aşağıdaki cevapları verdi.
'RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu), Türkiye'deki radyo ve televizyon yayınlarını denetleyen ve düzenleyen bir kurumdur. RTÜK’ün kararlarının doğruluğu ve yerindeliği hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı insanlar, RTÜK'ün kararlarının yayıncılık ilkelerine ve ifade özgürlüğüne uygun olduğuna inanırken, diğerleri bu kararların özellikle siyasi veya ideolojik baskılarla şekillendiğini düşünüyor.'
"Örneğin, RTÜK'ün bazı yayınları cezalandırması, bazı programları durdurması veya içeriklere müdahale etmesi, eleştirmenler tarafından sansür olarak yorumlanabiliyor."
'Bu kararlar, toplumsal normlara, ahlaka ve yasal düzenlemelere dayandırılsa da, bazen eleştirmenler bunların aşırı müdahaleci olduğunu ve ifade özgürlüğüne zarar verdiğini savunuyor. Öte yandan, RTÜK'ün daha dengeli ve özgürlükçü bir yaklaşım sergileyip sergilemediği, çoğunlukla RTÜK'ün aldığı kararlarla ilgili yapılan somut örnekler üzerinden değerlendirilebilir. Eğer RTÜK, yayın organlarının halkı doğru bilgilendirmesi, toplumu olumsuz etkileyebilecek içeriklerden kaçınması gibi ilkelere odaklanıyorsa, bu kararlar bazıları tarafından yerinde bulunabilir.'
"RTÜK’ün kararlarının doğru veya yerinde olup olmadığı, kişisel ve toplumsal bakış açılarına göre değişebilir. Yine de, kararlarının hukuki çerçevede, şeffaf bir şekilde alınıp alınmadığı, ifade özgürlüğüne zarar verip vermediği gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır."
'RTÜK'ün aldığı kararlar bazen kamuoyunda tartışmalara yol açabiliyor, çünkü her düzenlemenin bir denge meselesi olduğuna inanıyorum. Bir taraftan, yayıncılığın toplumu olumsuz etkileyebilecek içeriklere karşı denetlenmesi, genel ahlak ve kamu düzeninin korunması için önemli olabilir. Ama diğer taraftan, ifade özgürlüğü gibi temel bir hakkın ihlali endişesi de ortaya çıkabilir.'
"RTÜK'ün aldığı kararlar, bazen medya özgürlüğünü kısıtlayıcı gibi algılanabiliyor, özellikle de kararlar şeffaf değilse ya da siyasi bir müdahale gibi hissediliyorsa."
'Örneğin, bir televizyon programının ya da gazetenin belli bir görüşü desteklemesi nedeniyle cezalandırılması, bunun objektif ve adil bir şekilde yapılmadığı izlenimi yaratabilir.
Sonuçta, bir denetleme organı olarak RTÜK’ün rolü, toplumun farklı kesimlerinin haklarını ve özgürlüklerini dengede tutabilmek olmalı. Bu, elbette kolay bir görev değil, çünkü herkesin aynı şekilde algılayacağı bir 'doğru' yok. Yani RTÜK’ün kararlarını eleştirirken, denetlemenin gerekliliği de göz önünde bulundurulmalı.'
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
Yorum Yazın