Projeler İçin ÇED Zorunluluğu Geri Geldi
3. köprü, 3. havaalanı, Akkuyu Nükler Santrali gibi büyük projeleri Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sürecinden muaf tutmak için çıkardığı yönetmelikler Danıştay’dan dönen hükümetin “yasa oyunu” tutmadı. Büyük projeleri ÇED kapsamı dışına çıkaran Torba Yasa Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. İptalin gerekçesi dün Resmi Gazete’de yayınlanırken, karar da yürürlüğe girmiş oldu. Mahkeme kararında, yargı kararlarının gerekçelerinin iktidar tarafından “sözcük oyunlarıyla” nasıl farklı yorumlandığına da dikkat çekti.
Cumhuriyet’ten Mustafa Çakır’ın haberine göre projeler yaşama geçirilirken, çevreye zarar vermemesi için ÇED raporları isteniyor. Bu zorlu süreci bir an önce aşmak isteyen AKP, 3. köprü, 3. havaalanı, Akkuyu Nükleer Santrali gibi büyük projeleri ÇED sürecinin dışına çıkarabilmek için birçok yönetmelik değişikliği yaptı. Ancak bu yönetmelik değişikliklerinin tamamı Danıştay’dan döndü. AKP bunun üzerine farklı bir yola başvurdu. Bu kez de yasa değişikliği yaptı. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası ile Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yasa’yı (torba yasa) çıkardı. Torba yasa ile Çevre Yasası’nda da birçok projeyi ÇED sürecinin dışına çıkaran önemli bir değişiklik yapıldı. Çevre Yasası’na şu geçici madde eklendi: '23 Haziran 1997 tarihinden önce kamu yatırım programına alınmış olup, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan veya üretim veya işletmeye başlamış olan projeler ile bunların gerçekleştirilmesi için zorunlu olan yapı ve tesisler ÇED kapsamı dışındadır.”
Torba yasa 29 Mayıs 2013 tarihinde yürürlüğe girdi. Böylece bu tarihte planlama aşaması geçen ve ihale süreci başlamış olan veya üretim, işletmeye geçen projeler ÇED kapsamı dışında bırakıldı.
"Projelerinin ÇED uygulaması dışına çıkarılarak gerçekleştirilmesi düşünülemez.”
CHP torba yasayı Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı. Başvuruda bu maddenin de iptali istendi. Anayasa Mahkemesi, maddedeki “…planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan veya…” ibaresini anayasa aykırı bularak iptal etti. Mahkeme kararında, ÇED’in yatırım ve faliyetlerin, doğayı tahrip etmeden, çevreyi kirletmeden gerçekleştirilmesindeki önemine dikkat çekti. Projeler ile yapı ve tesislerin ÇED uygulamasının kapsamı dışında bırakılmasının “sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına müdahale” niteliği taşıdığına işaret eden mahkeme, ÇED’in devlete yüklenen çevreyi koruma ödevinin bir gereği olduğunu vurguladı.
Düzenlemeyi anayasaya aykırı bularak iptal eden Anayasa Mahkemesi kararında, şöyle dedi: “Kuralın yürürlüğe girdiği 29 Mayıs 2013 tarihi itibariyle henüz üretim ya da işletmeye başlamamış veya ihale süreci henüz tamamlanmayan kamu yatırırım projelerinin ÇED uygulamasının kapsamı dışına çıkarılmak suretiyle sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkına yapılan müdahalenin ölçülü olduğu söylenemez.”
"Sözcük oyunlarıyla, kapsam dışı kalacak projeler genişletilmeye çalışılmıştır."
Anayasa Mahkemesi, kararında iktidara önemli bir uyarıda da bulundu. Daha önce ÇED değişiklikleriyle ilgili yargıdan çıkan kararlara dikkat çeken Anayasa Mahkemesi, torba yasadaki değişiklikle Danıştay kararlarının yorumlanmasında “sözcük oyunları” yapıldığına işaret etti. Kararda şöyle denildi: “İptali istenilen yasa düzenlemesi ile Danıştay kararının gerekçesi sözcük oyunuyla, yap boza maruz bırakılmıştır. Danıştay’ın ‘planlama aşaması geçmiş’ ifadesiyle ‘işletmeye başlamış ve üretim aşamasında bulunan faliyetleri’ vurgulamasına rağmen iptali istenilen düzenleme ile ‘planlama aşaması geçmiş’ ifadesi üretim ve işletme aşamasında bulunan faliyetler bağlamından koparılmış ve daha işletmeye ve üretime başlamamış faliyetleri de kapsayacak biçimde düzenlenmiştir. Bu şekilde ÇED kapsamı dışında tutulacak faliyetler, üretim ve işletme aşamasında olduğu belgelenen faliyetlerin ötesine geçerek, işletme ve üretim faliyeti içinde olmayan projeleri de kapsayacak biçimde genişletilmiştir.”
Yeni Karar Dün Yürürlüğe Girdi
Anayasa Mahkemesi’nin 3 Temmuz 2014 tarihinde verdiği karar dün Resmi Gazete’de yayınlandı. Anayasa Mahkemesi kararları Resmi Gazete’de yayınlandıkları gün yürürlüğe giriyor. Dün yürürlüğe giren kararla, 23 Haziran 1997 tarihinden önce kamu yatırım programına alınan, 29 Mayıs 2013 tarihi itibariyle de üretim veya işletmeye başlamış olan projeler ile bunların gerçekleştirilmesi için zorunlu olan yapı ve tesisler ÇED dışında kalacak. Ancak henüz üretim veya işletmeye alınmamış yani tamamlanmamış olan bütün projeler için ÇED zorunlu olacak.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
