Roma İmparatorluğu’nun 395’te Doğu ve Batı Olarak İkiye Bölünmesinin Gizemli Hikayesi
Roma İmparatorluğu'nun tarihteki en büyük imparatorluklardan biri olduğunu söylemek neredeyse tüm Avrupa, Afrika ve Asya'nın büyük bir kısmını kapsadığı göz önüne alındığında şaşırtıcı değildir. Ancak bu devasa yapının içinde yaşanan zorluklar sonunda ikiye bölünmesine neden oldu. 395 yılında resmi olarak Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorluğu’na ayrılan Roma aslında uzun bir süredir parçalanmıştı. Peki Roma neden bu şekilde ikiye ayrıldı? İmparatorluğun büyüklüğü mü, içsel çatışmalar mı, yoksa dış tehditler mi? Her biri bu büyük değişimin arkasındaki sebepler olarak öne çıkıyor. Gelin anlatalım.
Roma İmparatorluğu’nun sınırları Avrupa'nın batısından Orta Doğu'nun doğusuna kadar uzanıyordu. Birçok farklı kültür, dil ve halkı içinde barındıran bu devasa topraklar yönetim açısından büyük zorluklar yaratıyordu.
Profesör Peter Heather Roma İmparatorluğu’nun o dönemdeki büyüklüğünü şöyle tanımlıyor: “Gerçekten de büyüklük, yalnızca haritada değil, iletişim hızları göz önüne alındığında neredeyse günümüzün 20 katı kadar bir etki alanı yaratıyordu.” İletişim ve ulaşım olanaklarının sınırlı olduğu bir dönemde Roma’nın büyüklüğü aslında bir yük haline gelmişti.
Büyüklük beraberinde siyasi karmaşa ve içsel çatışmalar getirdi.
MS 3. yüzyılda Persler Roma'nın doğu sınırını tehdit ederken barbar kabilelerinin batıdan gelen akınları da imparatorluğu zayıflattı. Bu dönemdeki istikrarsızlık halkın ve yöneticilerin güvenini sarsmış, bölgedeki pek çok yerel liderin güç kazanmasına yol açmıştı. Roma'da birden fazla imparatorun aynı anda hüküm sürmesi zaman zaman farklı çıkarlar ve hedeflerle hareket etmelerine neden oldu.
Roma İmparatorluğu’nun ilk ciddi bölünmesi 3. yüzyılın sonlarında İmparator Diocletianus tarafından başlatıldı.
MS 284’te Diocletianus yönetimi daha verimli hale getirmek için bir dörtlü yönetim sistemi (Tetrarşi) kurdu. Bu sistemde Batı ve Doğu’da iki kıdemli imparator (Augustus) ve onların yardımcıları (Caesar) bulunuyordu. Ancak bu sistemin uzun vadede başarılı olamayacağı aşikardı. Tetrarşi 305 yılında dağıldı ve yerini yeni bir yönetim biçimine bıraktı.
İmparator I. Theodosius’un 395’teki ölümünden sonra Roma İmparatorluğu’nun iki ayrı yönetim birimine bölünmesi bir zorunluluk haline geldi.
Theodosius’un oğlu Arcadius, Doğu Roma İmparatorluğu’nun başına geçerken diğer oğlu Honorius ise Batı Roma İmparatorluğu’nun hükümdarı oldu. Ancak bu bölünme Roma İmparatorluğu’nun tarihine keskin bir ayrım olarak yansımadı; çünkü aslında Roma çok daha önceki yıllarda birden fazla imparatora sahipti.
Doğu ve Batı Roma İmparatorlukları arasında zaman zaman ciddi gerginlikler yaşandı.
Her ne kadar bazı dönemlerde birlikte hareket etseler de aralarındaki ilişkiler genellikle sorunlu oldu. Batı Roma özellikle barbar akınları ve içsel isyanlarla zayıflarken, Doğu Roma İmparatorluğu – ya da Bizans – 1453 yılına kadar ayakta kaldı. Batı Roma İmparatorluğu'nun sonu 476 yılında bir komutanın Batı Roma İmparatoru Romulus Augustulus’u tahttan indirmesiyle geldi. Ancak bu son aslında Roma'nın farklı formlarda varlığını sürdürmesinin yalnızca bir aşamasıydı.
Kısacası Roma İmparatorluğu'nun doğu ve batı olarak bölünmesi tarihsel bir zorunluluktu.
Büyüklüğü, kültürel çeşitliliği ve dış tehditlerle başa çıkma gücünün azalması bu kararın temel sebeplerindendi. Roma İmparatorluğu’nun bölünmesi tarihi açıdan sadece bir yönetim değişikliği değil, aynı zamanda Roma'nın büyük bir imparatorluk olarak gücünün sonlanmaya başladığının da simgesiydi.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
İlginizi Çekebilir:
Yorum Yazın