Soğuk Savaş Dönemi

Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi Soğuk Savaş Dönemi(~1945-1990)

• Doğu Bloğu ve Batı Bloğu ülkeler arasındaki uluslarası siyasi ve askeri gerginliklerin had safhada olduğu dönemdir. Başka bir deyişle Doğu Bloğu adına Sovyetler Birliği Batı Bloğu adınaysa ABD’nin başı çektiği kutuplaşmaların olduğu dönemdir bu dönemde neredeyse her alanda(Siyasi ve askeri alanlar dışındaki sanat,spor,edebiyat,bilim vb..) rekabet yaşanmıştır

• Bu 2 kutuplaşmanın yanı sıra kaynaklarda “Bağlantısızlar-3.Dünya bloku” olarakta geçen 3. bir (Afrika) kutbu daha mevcuttur.

• Kutuplaşmayı körükleyen çoğunlukla birbirine zıt görüşler ve çıkar çatışmalarıdır. Bunları ABD ve Sovyetler Birliğinin birbirlerine karşı izlediği bazı politikalara bakarak daha rahat anlayabiliriz.

  —–ABD—–BATI BLOĞU Çevreleme Politikası 1946

• ABD’nin Soğuk savaş döneminde Sovyetlerin yayılmacı politikasına karşı izlediği ekonomik, askeri, diplomatik unsurlar içeren dış politikasıdır.

• (Rusya’yı çevreleme politikası)

• Rusya’nın yayılmacılığına ve komünizmin dünyaya yayılmasını engelleyebilmek adına Rusyanın çevrelenmesi politikasıdır. 

• Spykman iç hilal Stratejisi(Doğudan gelen çevreleme politikasına verilen isim)

• Bu iç hilal stratejisinde Türkiye,İran-Irak,Doğu Sibirya,Çin-Kore,Pakistan-Hindistan gibi ülkeler yer alır. 

• Truman Doktrini 1947 Harry S. Truman

• ABD Başkanı Truman’ın Sovyetlerin yayılmacılığına karşı tehdit altında gördüğü Türkiye ve Yunanistan’a yaptığı ekonomik ve askeri alanlardaki yardımlarını içerir.

• Türkiye’ye(100 milyon dolar) ve Yunanistan’a (300 milyon dolar) yardım yapılmıştır.(Sözde karşılıksız)

• 1946 Çevreleme Politikasının ilk yansımasıdır.

• ABD’nin batı liderliğindeki ilk adımıdır. 

• Marshall Planı 1948-51

• Bu plan Doğu Bloğunada açıktı ve bu bloğu parçalama amaçlıydı.

• 16 Batı bloğu ülkeye yapılan yardım planıdır.(Sözde karşılıksız) 

• NATO 1949

• Türkiye(Kore’ye asker göndererek) ve Yunanistan 1952 yılında

• Batı Almanya 1955′te

• İspanya 1982′de üye olmuştur.

• 1955 yılında Sovyetler ise buna karşılık Varşova Paktını kurmuştur.

• Avrupa Konseyi 1949

• İnsan Hakları, Hukuk işbirliği ve sosyal dayanışma adına 1949 yılında kurulmuştur. 

• Anzus Paktı 1951

• ABD’nin Yeni Zelanda ve Avusturalya ile imzalıdığı güvenlik anlaşmasıdır.

• Herhangi bir saldırı durumda karşılıklı yardımlaşmayı öngörmekteydi.

• Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)1957

• Avrupa Birliğinin temelleri atılmıştır.

• Bu topluluğun çıkış noktasıysa Fransa’nın yayınladığı SHUMAN BİLDİRGESİ ‘dir.(1950) 

• Eisenhower Doktrini 1957

• 1957′de açıklanan bu doktrin Dwight Eisenhower,1954 yılında “Barış için Atom” programıyla başlamıştır.

• Çevreleme politikasının devamıdır.

• Lübnan ilk kabul eden devlettir. Mısır’dan ise ilk karşı tepki gelmiştir.

• SSCB Yanlısı olup bu doktrini desteklemeyen orta doğu ülkeleri:

• Mısır, Suriye, Ürdün, Suudi Arabistan(İlk başta sscb yanlısı sonradan abd tarafına geçmiş.)

• Bu doktrin ile Orta Doğu ülkelerine askerî ve ekonomik yardımda bulunulması planlanmaktaydı. Orta Doğu’da komünizmin yayılması önlenmek istenmiştir. 

• Cominform 1947 Cominform 1947

• SSCB, Polonya, Bulgaristan, Çekoslovakya, Romanya, Macaristan, Yugoslavya, Fransa, İtalya Komünist parti liderlerinin bir araya gelmesiyle bu ülkeler arasındaki işbirliğinin dahada güçlendirilmesi amacıyla oluşturulmuştur.

• Sosyalist Doğu Bloğunun kurulmasındaki ilk adımdır. 

• Varşova Paktı 1955 Varşova Paktı 1955-90/91

• Üye Ülkeler: SSCB, Arnavutluk, Bulgaristan, Çekoslovakya, Doğu Almanya,Macaristan, Polonya, Romanya

• Nato’ya karşı oluşturulmuş savunma ve işbirliği paktıdır.

• Sovyet Rusyanın dağılmasıyla 90/91 yıllarında dağılmıştır. 

• Molotof Planı

• Sovyetler Birliği tarafından ABD’nin Marshall Planına karşılık olarak Demir Perde Ülkelerini kalkındırmayı ve bu ülkeler arasındaki ekonomik işbirliğini arttırmayı öngören plandır.

• Molotof Planı ile Stalin’in ölümü, 53-54 yıllarındaki Macaristan’da çıkan isyanlar, Kore savaşının kesin sonuçlanamaması, 1956 Süveyş Kanalı Krizi, Nükleer Silahlanma ve uzay yarışı gibi nedenlerle tam olarak istenilen sonuca ulaşılamamıştır. 

• Üye Ülkeler arasındaki dayanışma dışında Bazı Amaçları

• Amerika’nın Orta Doğuda yayılmasını, kurmaya çalıştığı hava üslerini engelleme(Bunun içinse BM’de yandaşı olan üye sayısını çoğaltmak),

• Boğazlar ve Kafkasyada üs kurmak,

• Uydu ülkerin korunması planı dahilinde bu ülkelere üs kurmak. 

• DOĞU BLOĞUNDAKİ BAZI GELİŞMELER 

• Berlin Buhranı 1949 Sovyetlerin batılıları Berlin’den atmak istemesi 

• Çin 1949 İç savaşlar sonucunda komünist yönetimin kurulması(Mao)

• Kore 1948 Yalta konferansında Kuzey Kore ve Güney Kore olarak 2′ye ayrılmıştır. Kuzey’i SSCB, Güneyi ise ABD işgal etmiştir. 

• Küba 1959 Batista Yönetiminden Sosyalist yönetime geçilmiştir.