Tahkimden İran Gazına Yüzde 10-15 İndirim Kararı Geldi mi?

Uluslararası Tahkim Mahkemesi İran'ın Türkiye'ye doğalgaz satışı fiyatlarında yüzde 10-15 arası bir indirim yapması yönünde karar aldı. Türkiye yüzde 35,5 civarı indirim için mahkemeye başvurmuştu. Enerji Bakanı Berat Albayrak, “İran gaz fiyatında indirim bu yıl içinde uygulanacak. Bunu en kısa sürede indirim olarak halkımıza yansıtmayı düşünüyoruz” dedi.  İran Ulusal Gaz Şirketi (NIGC) ise yaptığı açıklamada tahkim mahkemesinin henüz son kararını vermediğini davanın devam ettiğini vurguladı.

İran'ın Şana haber ajansına konuşan İran Milli Gaz Şirketi'nin Direktörü Hamid Rıza Aracı, 'Türkiye tarafı İran'dan ithal ettiği gaz bedelinde yüzde 35.5'lik bir indirim başvurusu yaptı. Mahkeme yüzde 10 ile yüzde 15 arası indirim yönünde karar verdi' dedi.

Türkiye’ye en pahalı doğalgazı İran satıyor. Türkiye, Tahran'ın fiyatı düşürmesi için 2012’de Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne başvurmuştu.

Türk tarafı, İran gazının fiyatının Avrupa ortalamasının hayli üzerinde olduğunu savundu ve argümanlardan biri olarak da bu gazın arz güvenliğinin olmamasını gösterdi. Özellikle kış aylarında İran’ın iç piyasadaki ihtiyacı artınca, Tahran gönderdiği gazda kısıntı yapabiliyor.

Konuya yakın kaynakların verdiği bilgiye göre doğalgazda Avrupa ortalaması 400 dolar civarında ve Türkiye, 1000 metreküp doğalgaz için İran’a 492, Rusya’ya 410, Azerbaycan’a 330 dolar ödüyor.

Rus gazında özel sektörde ise fiyat 306 dolara düştü, çünkü sektör kurdaki yükselişin ardından geçen haftalarda Gazprom’dan geçici indirim istemişti.

İran’dan Türkiye’ye yılda 10 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatına ilişkin 25 yıl süreli Doğalgaz Alım Satım Anlaşması 1996 yılında BOTAŞ ve İran Ulusal Gaz Şirketi (NIGC) arasında imzalandı. Konuya yakın kaynakların verdiği bilgiye göre Refahyol döneminde imzalanan anlaşma hızlı yapıldı, formül yapısı fiyat artışına neden oldu.

Anlaşma çerçevesinde 10 Aralık 2001’den bu yana İran’dan doğalgaz alımı yapılıyor. Anlaşma ile teslimatların başladığı 2001 yılından itibaren İran’dan 2013 yılı sonuna kadar 65,9 milyar metreküp doğalgaz ithal edildi.

Botaş'ın temyiz mahkemesi kararıyla İran'dan aldığı doğalgazda geriye dönük indirim kazanması Merkez Bankası Erdem Başçı'nın son günlerde aldığı en iyi haberlerden biri olabilir. 

Zira Botaş'ın döviz talebi Merkez Bankası'nın rezervleri açısından ciddi bir yük oluşturuyordu. Ekonomistler bu indirim ile öncelikle rezervler ve kurda, indirimin son tüketiciye yansıması durumunda ise enflasyonda olumlu etkiler yaratabilir.

Business HT'ye konuşan Deniz Yatırım Başekonomisti Özlem Derici, Botaş'a indirimin uygulanmasıyla Merkez Bankası'nın rezervlerinin artabileceğine dikkat çekti. Derici, 'Botaş olmasaydı, ihracat kredilerindeki dönüşler sayesinde Merkez Bankası'nın rezervlerinde denge sağlanacaktı. Fakat Botaş'ın talebi dolayısıyla rezervlerdeki erime endişe verici boyutlara geldi. Bu karar Merkez Bankası'nın rezervlerindeki erimeyi durdurması açısından da olumlu bir etki yaratabilir' değerlendirmesinde bulundu.

İran Ulusal Doğalgaz Şirketi (NIGC), Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nde görülen doğalgaz anlaşmazlığı davasının ikinci aşamasını Türkiye'nin kazandığına dair haberleri yalanladı.

NIGC'nin internet sitesinde 'önemli duyuru' başlığı ile yapılan açıklamada NIGC ile BOTAŞ arasındaki davanın hala değerlendirme aşamasında olduğu ve mahkemenin nihai kararını vermediği ifade edildi.

Cihan'ın haberine göre, bugün bazı medya kuruluşlarında yer alan haberde İran ve Türkiye arasındaki doğalgaz anlaşmazlığı davasının ikinci aşamasını Türkiye'nin kazandığı, İran'ın Türkiye'ye sattığı doğalgaz fiyatının yüzde 10 ila 15'ini ceza olarak Ankara'ya ödeyeceği belirtilmişti.

Ancak NIGC'den yapılan yazılı açıklamada 'Bazı haber ajansları tarafından servis edilen haberler Tahkim Mahkemesi'nin nihai kararını yansıtmamaktadır. NIGC hala nihai kararı beklemektedir ve nihai karar mahkeme tarafından zamanı gelince duyurulacaktır.' denildi.

Açıklamada NIGC'nin şu anki gaz fiyatlarına bağlı kaldığı ve bu doğalgaz ithalat fiyatlarının makul olduğunu düşündüğü belirtildi.

Ayrıca açıklamada bir önceki BOTAŞ davasının, NIGC lehine sonuçlandığı hatırlatıldı.

 Reuters, Al Jazeera, Business HT ve Dünya