Türkiye'nin Yeni Gündemi: Yeni Anayasa ve Başkanlık Sistemi

Türkiye'de AK Parti'nin zaferiyle sonuçlanan seçimlerin ardından yeni Anayasa'ya ilişkin tartışmalar yeniden başladı. Anayasa değişikliği yapılarak başkanlık sisteminin referanduma sunulabilmesi için Meclis üye tam sayısının beşte üçünün yani 330 milletvekilinin oyuyla kabul edilmesi gerekiyor. Muhalefetin başkanlık konusunda tutum değişikliğine gitmemesi halinde AK Parti'nin gerekli olan 13 milletvekilini ‘devşirme’ yoluna gidebileceği belirtiliyor.

Dünkü Muhtarlar Toplantısı'ndaki konuşmasında yeni anayasa tartışmalarına da değinen Cumhurbaşkanı Erdoğan, '1 Kasım’ın en önemli mesajlarından biri de Türkiye’nin bir an önce yeni anayasa meselesini çözmesi gerektiğidir' dedi. Erdoğan, 'Engelleyici tavır içine giren herkes bunun hesabını da 4 sene sonra yapılacak seçimde yine verirler' dedi.

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da başkanlık sisteminin hayata geçirilmesi için referanduma gidilebileceği mesajı vermiş ve 'Bu tartışma milletten bağımsız düşünülemez. Bunun mekanizması referandumsa referanduma gidilir' demişti.

Parlamentonun 24. döneminde kurulan TBMM Anayasa Uzlaşma komisyonu’nda AK Parti “başkanlık sistemi” önerisini masaya getirmiş; CHP, MHP ve HDP sisteme karşı çıkmıştı.

Cumhuriyet'ten Ayşe Sayın'ın haberine göre, başkanlık sisteminin referanduma sunulabilmesi için öncelikle Anayasa değişikliği gerekiyor. Çünkü mevcut anayasada devletin tüm yönetim organları “parlamenter sistem”e göre düzenlenmiş durumda. Bu da kapsamlı bir anayasa değişikliği demek. Yeni parlamentoda 317 milletvekili olan AKP’nin, “başkanlık sistemini” referanduma sunabilmesi için muhalefetten en az 13 milletvekilinin desteğini alması gerekiyor.

Muhalafet partilerinden bu konuda farklı sesler yükseliyor. CHP Genel Sekreteri Gürsel Tekin düzenlediği basın toplantısında, başkanlık sisteminin kendileri açısından tartışma konusu olmadığına dikkat çekti. Tekin, 'Başkanlık sistemi hayali dışında, evrensel kurallar, Batı standartları içinde bir Anayasa yapmak istiyorlarsa sonuna kadar varız' diye konuştu. HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ise 'Herkes emin olmalıdır. Bizler, parlamentoda önümüzdeki dönemde yeni anayasa, özgürlükçü, sivil bir demokratik reform ve barış çözüm konusunda ilkeli duruşumuzu sürdüreceğiz' ifadelerini kullandı.

HDP'de önceki gün Parti Sözcüsü Ayhan Bilgen’in, yeni anayasa konusunda “başkanlık dahil her konuyu tartışmaya hazır olduklarını” söylemesi, “HDP tavır mı değiştiriyor” soru işaretlerine yol açında, Bilgen “Herşeyi tartışabiliriz, başkanlık sistemine karşıyız” düzeltmesiyle partinin tutumunu netleştirmişti.

3 muhalefet partisi “kurumsal” olarak başkanlık sistemine “evet” demedikçe, AK Parti'nin anayasa değişikliği yapıp, referanduma sunması mümkün görünmüyor. 

Anayasa değişikliğinin referanduma gerek kalmadan Meclis’te kabul edilmesi için meclis üye tam sayısının 3’te 2’sinin yani 367 milletvekilinin oyuyla kabul edilmesi gerekiyor. Değişikliklerin referanduma sunulabilmesi için ise üye tam sayısının beşte 3’ünün yani 330 milletvekilinin oyuyla kabul edilmesi gerekiyor. Parlamentoda halen 317 milletvekili olan AKP’nin, başkanlık sistemini “referandum” koşullu geçirebilmek için parlamentoda en az 13 milletvekiline gereksinimi duyuluyor. Önümüzdeki süreçte, muhalefet partilerinin “başkanlık” konusunda tutum değişikliğine gitmemesi halinde, AK Parti'nin muhalefetten milletvekili “devşirme” yoluna gidebileğine dikkat çekiliyor.

Cumhuriyet ve Deutsche Welle Türkçe