Yunus Emre Kimdir? Hangi Dönem Yaşamıştır? Yunus Emre'nin Hayatı, Şiirleri, Eserleri

Yunus Emre 1240 - 1334 yılları arasında yaşadığı söylenen büyük bir şair ve halk ozanıdır. Nerede doğduğu tam olarak bilinmemekle birlikte bazı kaynaklarda Anadolu'ya Doğu'dan gelen Türk oymaklarından birine bağlı olduğu geçmekte.

Halk dilinin zenginliklerinden beslenip yazdığı şiirler, yüzyıllar boyunca gücünden bir şey yitirmemiştir. Halkın sorunlarını da şiirlerinde dile getiren Yunus Emre, şiirleriyle halka, kendine inanma, gerçeği kendinde bulma gücünü kazandırmaya, ilgisini yaşama çekmeye çalıştı. Her ırk, din ve inanıştan insan için beslediği insan sevgisi, ona evrensel bir kimlik kazandırmıştır.

Tasavvuf yorumunu benimseyen Yunus Emre'nin büyük bir gözlem yeteneği, derin bir hoşgörü anlayışı vardır. Şiirlerini hece ölçüyle yazmıştır. Ancak aruz denemelerine de yer vermiştir. Hece ölçüsüyle yazdığı dörtlüklerin dışında yine hece ile beyitler ve gazeller de yazmıştır. Dili saf Türkçe değildir. Yer yer Arapça ve Farsça tamlamalar kullanmıştır. Sağlığında düzenlediği divanı bulunmamaktadır. Günümüzdeki divanları derlemedir. Bütün eserlerinin sonradan toplandığı Divan ve Risaletü'n-Nushiye (Öğüt Kitapçığı) adında 2 kitabı bulunmaktadır. 1991 yılı, UNESCO tarafından Yunus Emre'nin doğumunun 750. yılı olarak anılmıştır.

Aşkın aldı benden beni

Bana seni gerek seni

Ben yanarım dün ü günü

Bana seni gerek seni

Ne varlığa sevinirim

Ne yokluğa yerinirim

Aşkın ile avunurum

Bana seni gerek seni

Aşkın aşıklar oldurur

Aşk denizine daldırır

Tecelli ile doldurur

Bana seni gerek seni

Aşkın şarabından içem

Mecnun olup dağa düşem

Sensin dünü gün endişem

Bana seni gerek seni

Sufilere sohbet gerek

Ahilere ahret gerek

Mecnunlara Leyla gerek

Bana seni gerek seni

Eğer beni öldüreler

Külüm göğe savuralar

Toprağım anda çağıra

Bana seni gerek seni

Cennet cennet dedikleri

Birkaç köşkle birkaç huri

İsteyene ver anları

Bana seni gerek seni

Yunus'dürür benim adım

Gün geçtikçe artar odum

İki cihanda maksudum

Bana seni gerek seni

Miskin Adem oğlanı,nefse zebun olmuşdur

Hayvan canavar gibi,otlamağa kalmıştır

Hergiz ölümün sanmaz,ölesi günin anmaz

Bu dünyadan usanmaz,gaflet önin almışdur

Oğlanlar öğüt almaz,yiğitler tevbe kılmaz

Kocalar taat kılmaz,sarp rüzgar olmuştur

Beğler azdı yolundan,bilmez yoksul halinden

Çıktı rahmet gölünden,nefs gölüne dalmışdur

Yunus sözi alimden,zinhar olma zalimden

Korkadurın ölümden,cümle doğan ölmüşdür.

İşitin ey yârenler,

Kıymetli nesnedir aşk.

Değmelere bitinmez,

Hürmetli nesnedir aşk.

Hem cefadır hem safâ

Hamza'yı attı Kaf'a.

Aşk iledir Mustafa,

Devletli nesnedir aşk.

Dağa düşer kül eyler,

Gönüllere yol eyler,

Sultanları kul eyler,

Hikmetli nesnedir aşk.

Kime kim vurdu ok?

Gussa ile kaygu yok.

Feryad ile âhı çok,

Firkatli nesnedir aşk.

Denizleri kaynatır,

Mevce gelir oynatır.

Kayaları söyletir,

Kuvvetli nesnedir aşk.

Akılları şaşırır,

Deryalara düşürür.

Nice ciğer pişirir,

Key odlu nesnedir aşk.

Miskin Yunus n'eylesin?

Derdin kime söylesin?

Varsın dostu toylasın,

Lezzetli nesnedir aşk.

Yalancı dünyaya konup göçenler

Ne söylerler ne bir haber verirler

Üzerinde türlü otlar bitenler

Ne söylerler ne bir haber verirler

Kiminin başında biter ağaçlar

Kiminin başında sararır otlar

Kimi masum kimi güzel yiğitler

Ne söylerler ne bir haber verirler

Toprağa gark olmuş nazik tenleri

Söylemeden kalmış tatlı dilleri

Gelin duadan unutman bunları

Ne söylerler ne bir haber verirler

Yunus derki gör taktirin işleri

Dökülmüştür kirpikleri kaşları

Başları ucunda hece taşları

Ne söylerler ne bir haber verirler

Dağlar ile taşlar ile

Çağırayım Mevlâm seni

Seherlerde kuşlar ile

Çağırayım Mevlâm seni

Sular dibinde mâhiyle

Sahralarda âhû ile

Abdal olup yâhû ile

Çağırayım Mevlâm seni

Gök yüzünde İsâ ile

Tûr dağında Mûsâ ile

Elimdeki asâ ile

Çağırayım Mevlâm seni

Derdi öküş Eyyûb ile

Gözü yaşlı Ya’kûb ile

Ol Muhammed mahbûb ile

Çağırayım Mevlâm seni

Hamd ü şükrullah ile,

Vasf-ı Kulhüvallah ile

Daima zikrullah ile,

Çağırayım Mevlam seni

Bilmişim dünya halini

Terk ettim kıyl ü kâlini

Baş açık ayak yalını

Çağırayım Mevlâm seni

Yûnus okur diller ile

Ol kumru bülbüller ile

Hakkı seven kullar ile

Çağırayım Mevlâm seni

Yusuf'u kaybettim Kenan ilinde

Yusuf bulunur, Kenan bulunmaz

Bu aklı fikr ile Leyla bulunmaz

Bu ne yaredir ki çare bulunmaz

Aşkın pazarında canlar satılır

Satarım canımı alan bulunmaz

Yunus öldü deyu selan verirler

Ölen beden imiş, aşıklar ölmez

Ben yürürüm yana yana

Aşk boyadı beni kana

Ne âkilem ne divane

Gel gör beni aşk neyledi

Gâh eserim yeller gibi

Gâh tozarım yollar gibi

Gâh akarım seller gibi

Gel gör beni aşk neyledi

Akar suların çağlarım

Dertli ciğerim dağlarım

Şeyhim anuban ağlarım

Gel gör beni aşk neyledi

Ya elim al kaldır beni

Ya vaslına erdir beni

Çok ağlattın güldür beni

Gel gör beni aşk neyledi

Ben yürürüm ilden ile

Şeyh anarım dilden dile

Gurbette halim kim bile

Gel gör beni aşk neyledi

Mecnun oluban yürürüm

Ol yâri düşte görürüm

Uyanıp melûl olurum

Gel gör beni aşk neyledi

Miskin Yunus biçareyim

Baştan ayağa yareyim

Dost elinde avareyim

Gel gör beni aşk neyledi

Yürü yürü yalan dünya

Yalan dünya değil misin

Yedi kez boşalıp yine

Dolan dünya değil misin

Bir od bıraktı özüme

Duman girdi gözüme

Bu gözle bugün yüzüme

Gülen dünya değil misin

Bir od bıraktın vay dile

Tutuştum yandın dert ile

Kıyamete bir kurt ile

Kalan dünya değil misin

Nide idim dağlar aşıp

Dağlar aşıp sular geçip

Havanın önüne düşüp

Yelen dünya değil misin

Yunus Emre'm sür sefayı

Sür sefayı çek cefayı

Ol Muhammed Mustafa'yı

Alan dünya değil misin

Bir kez gönül yıktınısa

Bu kıldığın namaz değil

Yetmiş iki millet dahi

Elin yüzün yumaz değil

Bir gönülü yaptınısa

Er eteğin tuttunusa

Bir kez hayır ettinise

Binde bir ise az değil

Yol odur ki doğru vara

Göz odur ki Hakk'ı göre

Er odur alçakta dura

Yüceden bakan göz değil

Erden sana nazar ola

İçin dışın pür nur ola

Belî kurtulmuştan ola

Şol kişi kim gammaz değil

Doğru yola gittin ise

Er eteğin tuttunusa

Bir hayır dua ettinise

Birine bindir az değil

Yunus bu sözleri çatar

Sanki balı yağa katar

Halka meta'ların satar

Yükü gevherdir tuz değil

Biz kimseye kin tutmayız

Ağyar dahi dosttur bize

Kanda ıssızlık var ise

Mahalle vü şardır bize

Adımız miskindir bizim

Düşmanımız kindir bizim

Biz kimseye kin tutmayız

Kamu âlem birdir bize

Vatan bize cennetdürür

Yoldaşımız Kak'dürür

Hak'tan yana yönelicek

Başka yollar dardır bize

Dünya bir avrattır karı

Yoldan iltir niceleri

Sürün gitsin öyleleri

Onu sevmek ardır bize

Dünya haramdır haslara

Helal olmuş nekeslere

Biz dünyayı dost tutmayız

Ol dünya murdardır bize

Yunus eydür Allah deriz

Allah ile kapılmışız

Dergâhına yüz tutuban

Hemen bir ikrardır bize

Çıktım erik dalına

Anda yedim üzümü

Bostan ıssı kakıyıp

Der ne yersin kozumu

Uğruluk yaptı bana

Bühtan eyledim ona

Çerçi de geldi aydır

Hani aldın gözgünü

Kerpiç koydum kazana

Poyraz ile kaynattım

Nedir diye sorana

Bandım verdim özünü

İplik verdim cullaha

Sarıp yumak etmemiş

Becid becid ısmarlar

Gelsin alsın bezini

Bir serçenin kanadın

Kırk katıra yüklettim

Çift dahi çekemedi

Şöyle kaldı kazını

Bir sinek bir kartalı

Salladı vurdu yere

Yalan değil gerçektir

Ben de gördüm tozunu

Bir küt ile güreştim

Elsiz ayağım aldı

Güreşip basamadım

Gövündürdü özümü

Kafdağı'ndan bir taşı

Şöyle attılar bana

Öylelik yola düştü

Bozayazdı yüzümü

Balık kavağa çıkmış

Zift turşusun yemeğe

Leylek koduk doğurmuş

Baka şunun sözünü

Gözsüze fısıldadım

Sağır sözüm işitmiş

Dilsiz çağırıp söyler

Dilimdeki sözümü

Bir öküz boğazladım

Kakladım sere kodum

Öküz ıssı geldi der

Boğazladım kazımı

Bundan da kurtulmadım

Nideyim bilemedim

Bir çerçi de geldi der

Kanı aldın gözgümü

Tosbağaya sataştım

Gözsüz sepek yoldaşı

Sordum sefer nereye

Kayseri'ye âzimi

Yunus bir söz söylemiş

Hiçbir söze benzemez

Münafıklar elinden

Örter mâ'na yüzünü

Dervişlik dedikleri

Hırka ile taç değil

Gönlün derviş eyleyen

Hırkaya muhtaç değil

Hırkanın ne suçu var

Sen yoluna varmazsan

Vargıl yolunca yürü

Er yolu kalmaç değil

Dirsin Şeyh'in aşkına

Yalın ayak başı açık

Er var dirlik dirlikmiş

Yalın ayak aç değil

Durmuş marifet söyler

Erene Yunus Emrem

Yol eriyle yoldadır

Yolsuza yoldaş değil

Dolap niçin inilersin

Derdim vardır inilerim

Ben Mevla'ya âşık oldum

Anın için inilerim

Benim adım dertli dolap

Suyum akar yalap yalap

Böyle emreylemiş Çalap

Derdim vardır inilerim

Beni bir dağda buldular

Kolum kanadım yoldular

Dolaba layık gördüler

Derdim var inilerim

Ben bir dağın ağacıyım

Ne tatlıyım ne acıyım

Ben Mevla'ya duacıyım

Derdim vardır inilerim

Dağdan kestiler hezenim

Bozuldu türlü düzenim

Ben bir usanmaz ozanım

Derdim var inilerim

Dülgerler her yanım yoldu

Her azam yerine kondu

Bu iniltim Haktan geldi

Derdim vardır inilerim

Suyum alçaktan çekerim

Dönüp yükseğe dökerim

Görün ben neler çekerim

Derdim vardır inilerim

Yunus bunda gelen gülmez

Kişi muradına ermez

Bu fanide kimse kalmaz

Derdim var inilerim

Haktan gelen şerbeti içtik elhamdülillah

Şol kudret denizini geçtik elhamdülillah

Şol karşıki dağları meşeleri bağları

Sağlık sefalık ile geçtik elhamdülillah

Kuruyuduk yaş olduk ayak olduk baş olduk

Kanatlandık kuş olduk uçtuk elhamdülillah

Vardığımız illere şol sefa gönüllere

Baba  Tapduk ma'nisin saçtık elhamdülillah

Beri gel barışalım yâd isen bilişelim

Atımız eğerlendi eştik elhamdülillah

İndik Rum'u kışladık çok hayr ü şer işledik

Uç bahar geldi geri göçtük elhamdülillah

Dirildik pınar olduk ırıldık ırmak olduk

Aktık denize daldık taştık elhamdülillah

Taptuğun tapusunda kul olduk kapusunda

Yunus miskin çiğ idik piştik elhamdülillah

Evvel bahar olmayınca

Kızıl gül açılmaz imiş

Kızıl gül açılmayınca

Bülbül zârı kılmaz imiş

Bülbül hevestir ötmeğe

Güle sarmaşıp yatmağa

Bağban kasdeyler satmağa

Gül kadrini bilmez imiş

Bre bağban satma gülü

Haramdır akçesi pulu

İnletme âşık bülbülü

Gözün yaşı dinmez imiş

Yılda bir kez hayvanlara

Aş yeli eser bunlara

Kimi âdem hayvan olur

Hayvan âşık olmaz imiş

Âşık olamıyan âdem

Benzerimiş bir ağaca

Ağaç yemiş vermeyince

Budağı eğilmez imiş

Yunus Emre'm hey biçare

Yârdan ayrıldın âvare

Yârdan ayrılmayınca dost

Yâr kadrini bilmez imiş

Evvel benem ahir benem

Canlara can olan benem

Azıp yolda kalmışlara

Hazır medet eden benem

Bir karara tuttum karar

Benim sırrıma kim erer

Gözsüz beni nerde görer

Gönüllere giren benem

Kün deminde nazar eden

Bir nazarda dünya düzen

Kudretinden han döşeyip

Aşka bünyad olan benem

Düz döşedim bu yerleri

Baskı kodum bu dağları

Sayvan gerdim bu gökleri

Yeri sonra düren benem

Halk içinde dirlik düzen

Dört kitabı doğru yazan

Ak üstüne kara dizen

Ol yazdığı Kur'an benem

Dost ile birliğe yeten

Buyruğu neyise tutan

Mülk eyleyip dünya düzen

O bahçıvan hemen benem

Ben bu yere buyuracak

Yeryüzüne gün vuracak

Ulu deniz mevc urucak

Gemiye yol bulan benem

Diller damaklar şaşıran

Aşk kazanın taşıran

Hamza'yı Kaf'tan aşıran

O ağulu yılan benem

Yunus değil bunu diyen

Kendiliğidir söyleyen

Mutlak kâfir inanmayan

Evvel ahir zaman benem

Gayrıdır her milletten

Bu bizim milletimiz

Hiç dinde bulunmadı

Din ü diyanetimiz

Bu din ü diyanette

Yetmiş iki millette

Bu dünya ol ahrette

Ayrıdır âyâtımız

Zahir suya banmadan

El ayak deprenmeden

Baş sücuda ermeden

Kılınız taatımız

Ne Kâbe ne de mescid

Ne rükû ne de sücud

Hak ile daim becid

Olur münacatımız

Ger Kâbe'ye varalım

Ger mescide girelim

Ger suyuyla yunalım

Çün bile illetimiz

Su ne kadar arıda

Çün yavuz fi'lşin senin

Meğer bizi pâk ede

Hak'tan inayetimiz

Kimin sözün kim bile

Akıl ermez bu hâle

Yarın anda bell'ola

Müslüman mürtedimiz

Yunus canın yenile

Kim dostluğun anıla

Aşk ile dinlerisen

Bilesin kudretimiz

Yoldaş olalım ikimiz

Gel dosta gidelim gönül

Haldaş olalım ikimiz

Gel dosta gidelim gönül

Gel gidelim can durmadan

Suret terkini urmadan

Araya düşman girmeden

Gel dosta gidelim gönül

Gel gidelim kalma ırak

Dost için kalalım yarag

Şeyh'in katındadır durak

Gel dosta gidelim gönül

Terk edelim ili şarı

Dost için kılalım zarı

Ele getirelim yâri

Gel dosta gidelim gönül

Bu dünyaya kanmayalım

Fanidir aldanmayalım

Bir iken ayrılmayalım

Gel dosta gidelim gönül

Biz bu cihandan geçelim

O dost iline uçalım

Arzu hevadan geçelim

Gel dosta gidelim gönül

Kılavuz olgıl sen bana

Yönelelim dosttan yana

Bakmayalım önden sona

Gel dosta gidelim gönül

Bu dünya olmaz payidar

Aç gözünü canın uyar

Olgıl bana yoldaş u yâr

Gel dosta gidelim gönül

Ölüm haberi gelmeden

Ecel yakamız almadan

Azrail hamle kılmadan

Gel dosta gidelim gönül

Gerçek erene varalım

Hakk'ın haberin soralım

Yunus Emre'yi alalım

Gel dosta gidelim gönül

Geldi geçti ömrüm benim şol yel esip geçmiş gibi

Hele bana şöyle geldi şol göz yumup açmış gibi

İşbu söze Hak tanıktır bu can gövdeye konuktur

Bir gün ola çıka gide kafesten kuş uçmuş gibi

Miskin âdem oğlanını benzetmişler ekinciye

Kimi biter kimi yiter yere tohum saçmış gibi

Bu dünyada bir nesneye yanar içim göynür özüm

Yiğit iken ölenlere gök ekini biçmiş gibi

Bir hastaya vardın ise bir içim su verdin ise

Yarın anda karşı gele Hak şarabın içmiş gibi

Bir miskini gördün ise bir eskice virdün ise

Yarın anda sana gele Hak libâsın biçmiş gibi

Yunus Emre bu dünyada iki kişi kalur derler

Meğer Hızır İlyas ola abı hayat içmiş gibi

Bu dünyadan gider olduk

Kalanlara selam olsun

Bizim için hayır dua

Kılanlara selam olsun

Ecel büke belimizi

Söyletmeye dilimizi

Hasta iken halimizi

Soranlara selam olsun

Tenim ortaya açıla

Yakasız gömlek biçile

Bizi bir asân vechile

Yuyanlara selam olsun

Azrail alır canımız

Kurur damarda kanımız

Yuyacağın kefenimiz

Saranlara selam olsun

Selâ verile kastımıza

Gider olduk dostumuza

Namaz için üstümüze

Duranlara selam olsun

Dünyaya gelenler gider

Hergiz gelmez yola gider

Bizim halimizden haber

Soranlara selam olsun

Miskin Yunus söyler sözün

Yaş doldurmuş iki gözün

Bizi bilmeyen ne bilsin

Bilenlere selam olsun