Bülent Fidan Yazio: Rosie 3 Yıl Önce Aramızdan Ayrıldı
Kadın hakları, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, çalışan kadınların enerjisi, dünyayı değiştiren kadınlar dendiğinde ve bu konularda bir etkinlik ya da yazı yayınlandığında uzun yıllardır karşımıza hep “We can do it!” başlığı ve güzel bir kadın görseli çıkar.
Güçlü kadın, erkeklerin yaptığı her şeyi yapar. Eşitlik de bu “her şeyi yapma”nın içinde yer alır.
2. Dünya Savaşı yılları. ABD askerleri savaş alanlarında. Erkeklerin büyük kısmı iş hayatında yok. Ama üretimin devam etmesi gerekiyor. Bu nedenle savaş yıllarına kadar arka planda kalan kadın şimdi doğrudan iş – üretim alanının ortasında. Her şey karne ile alınıyor. Tüm üretim kısıtlı. Naylon çoraba ulaşımın kısıtlı olduğu, kadın modasının militarizm ile beslendiği yıllar. Naylon yılları ancak, naylonun ordu ihtiyaçları için kullanıldığı bu dönemde, Japon ipeğinin yasaklanmasıyla da ağaçtan üretilen lifler kumaşa dönüştü. Gaz saldırısından korunmak amacıyla ipekten üretilen tulum önemli güncel kıyafetler arasında yerini aldı. Saçların sürekli olarak yaptırılması savaş koşullarında hem ekonomik olarak hem de kuaför bulamama nedeniyle gerek işyerinde gerekse dışarıda bandana da önemli bir aksesuar haline geldi. ABD’li kadınlar savaş yıllarında da İngiltere ve Fransa moda evlerinin tasarımlarının peşinde oldu.
Ülkede hem motivasyonu yükseltmek hem de ekonominin harika bir şekilde işlediğini anlatmak için ve savaş sonrasında ise ülkede kadın istihdamına verilen önemi göstermek amacıyla şirketlerde, derneklerde, farklı yerel yönetimlerde afişler hazırlanır. Afişlerin iletişimde güçlü olduğu yıllardır, savaş yılları. Bunlardan biri de “We Can Do It!” afişidir (1943) (Aslında afiş ilk olarak tüm ilke için değil, aşağıda da belirttiğim üzere bir firmanın çalışanlarının işe gelmesi, “kaytarmaması” amacıyla yapılmıştır). Yıllarca herkes afişteki kişiyi Rosie the Riveter (Tornacı Rosie) olarak bilir.
Afişte model olarak kullanılan kişi Naomi Parker Fraley'dir.
Naomi, 20 Ocak 2018 günü 96 yaşında Washinton Longview'de yaşadığı bakımevinde aramızdan ayrıldı... (26 Ağustos 1921 – 20 Ocak 2018)
Naomi'nin fotoğrafı, 1942 yılında, Alameda Donanma İstasyonu’nda fabrika işçisi olarak çalışırken, torna tezgahının başında çekilmişti. Fotoğrafçı-reklamcı J. Howard Miller 1943'te, bu fotoğraftan sonra, Naomi'yi model olarak düşünmüş, fotoğraftan esinlenerek illüstrasyondan oluşan ve Westinghouse Electric için işçi moralini yükselten propaganda afişi olarak 'We can do it!'i tasarlamıştı.
Afiş o yıllarda görevini yerine getirdi. Sonrasında unutuldu. Ta ki, 1980’lerin başında ABD ulusal arşivinde yeniden keşfedilene kadar. Arşivden çıktı ve hızlı bir şekilde tüm kadın hareketlerinin retro simgesi oldu.
Naomi yıllar sonra 2009’da, bir etkinlikte afişi görmüş ve kendisi olduğunu ifade etmişti. Ancak, daha öncesinde bir başka kadın (Geraldine Doyle) o afişteki kişiliği sahiplenmişti (hatta aslında pek çok kadın bunu iddia etmişti). Naomi'nin kimliği, orijinal fotoğrafın izi, akademik araştırmacı tarafından bulununcaya kadar gizli kalmıştır.
Akademisyen James Kimble (Seton Hall Üniversitesi) bu olayı aydınlatmak istedi.
Ortada bir sorun vardı. Pek çok kadın o kişinin kendisi olduğunu söylüyordu. En güçlü aday olan, kendinin bu afişteki kadın olduğunu iddia eden Doyle ölmüş, vefat ilanı yayınlanmıştı. Kimble konuyla ilgili elindeki araştırma sonuçlarıyla makale yazarak Rhetoric & Public Affairs dergisinde yayınladı (2016) (Rosie’s Secret Identity). Naomi'nin 2016 yılına kadar bu afişteki kadın olduğu bilinmiyordu. Bu afiş uzun yıllardır bazen tüm kadın haklarının, bazen işçi kadınların, bazen de feminist etkinliklerin ikonik görseli olarak dünyaya yayılmıştır.
Yorum Yazın
Hasta yatağında bile aynı görünüyor. 😃