Burak Öge Yazio: Narsist İnsanların Özellikleri
Narsist insanların hayatın bir çok noktasında var olur; iş hayatı, aile ortamı, ilişkilerde karşınıza çıkabilirler. Narsist insanlar genellikle kendilerine günah keçileri seçerler ve seçtikleri kurbanları genellikle kendilerinden zayıf olan kişilerdir ya da kendisinden üstün olup onu aşağıya çektiği kişidir. Narsistlere dışardan baktığınızda genellikle anlayamazsınız çünkü onlar dışarıya karşı kendilerini çok güzel gösterirler. Onların tek derdi kurbanlarıyladır. Çünkü onlar üzerinden kendi geçmişlerinde yaşadıkları günahları çıkarmaya çalışırlar.
Bu yazı da narsist insanların özelliklerini tanıyarak kendinizde büyük iki farkındalık katabilirsiniz.
Birincisi; hali hazırda narsist insanlarla hala yaşıyorsanız sorunun sizde olmadığını anlayarak bir “oh” çekebilirsiniz. Siz deli değilsiniz, onlar sadece sizin zayıf, aşağılık, sorunlu bir kişi gibi algılamanızı istiyorlar. Sizde uzun süre bu insanlara maruz kaldığınız için bu düşüncelere inanırsınız. Bir de bu tarz insanlar sizleri çok iyi tanıdıkları için söyledikleri şeylere güvenirsiniz. Ayrıca bu narsist kişiler kendilerine şeytanın avukatlığını yapacak bir insan daha bularak söylediklerinin doğru olduğunu kanıtlamaya çalışır. Genellikle kendi annesi, kardeşi ya da kendi gibi olan yakın arkadaşı ile sizlere birlik olup saldırabilirler. Hal böyle olunca siz kendinizde sorun olduğuna tamamen inanmış olursunuz. Uyanın siz sorunlu değilsiniz. Onlar sadece sizi sorunlu göstererek bundan besleniyorlar.
İkinci farkındalık ise; bu zehirli özellikler sizleri korumaya yardımcı olacak. Hali hazırda yeni bir ilişkiye başladınız ya da başlamayı düşünüyorsunuz bu tarz davranışları gördüğünüzde kendinizi bir adım geriye çekerek düzelmeleri için uyarıda bulunun. Tamamen uzaklaşın demiyorum çünkü insan hata yapabilir ya da biz yanılıyor olabiliriz. İki şans verin ve başka bir şans vermeyin. Çünkü birinci hatası yanlışlıkla yapmış olabilir. Bir daha aynı hata yapıyorsa bu onun seçimi olmuş olur. Fakat aynı hata tekrar yapılıyorsa bu sizi enayi yerine koymaktır. Kimsenin sizi enayi yerine koymasına izin vermeyin ve o kişiden uzaklaşın. Bu insanlar başta size çok çekici gelebilir ama sonrasında sizlere zarar verebilir. AMAN DİKKAT!!!
Şimdi gelelim narsistlerin özelliklerine. Başlamadan önce şunu asla unutmayın; bu davranışlar çok nadir şekilde sağlıklı ilişkilerde de ortaya çıkabilir. O yüzden sıklıklarına ve şiddetlerine dikkat etmelisiniz. Ne demek istiyorum? Yani uzun sürendir aynı davranışlar uyarmanıza rağmen değişmiyorsa tehlike altındasınız. Aynı şekilde bazı zehirli davranışlar o kadar gizli kapaklı yapılır ki farkına varamazsınız. Psikolojik şiddet somut olmadığı için kanıtlanması çok zor. Siz sürekli farklı tip zehirli davranışlara maruz kalıyorsanız şiddeti çok ağırdır. Yani kokteyl zehirli davranışlar.
Ben genellikle danışanlarıma şu uyarıda bulunuyorum. Duygularınıza kulak verin. Onlar sizlere bir şeylerin habercisidir. İlişkinin başlarında aşırı mutluluk yaşarsınız “aha buldum hayatımın insanını” dersiniz. Aman heyecana kapılmayın. Duygularınızı gözlemlemeye devam edin. Eğer bu olumlu duyguların yerine olumsuz duygular yer almaya başlıyorsa canınız yanmaya başlıyordur. Bir anda mutsuz, öfkeli, kaygılı, diken üstünde yaşıyorsanız duygu alarm sistemi size mesaj veriyordur. “Bulunduğun ortamı kontrol et” orada bir terslik olabilir. Artık zehirli davranışları kontrol etme zamanı gelmiştir. Bu davranışları bir kontrol listesi gibi zihninizde kodlayın. Çünkü bunlara ömür boyu size lazım olacak. Dediğim gibi her insana hatasından dolayı affetmek için üç hak verin, daha fazlasını yapmaya devam ediyorsa ve değişmiyorsa uzaklaşmanızda fayda var.
Narsist insanların özellikleri:
1.Sürekli aşağılar veya küçümser; Narsist insanlar kendilerini yüceltmek için sizleri aşağıya çekmesi gerekir. O yüzden kendilerine seçtikleri günah keçisini sürekli eleştirir, küçümser. Bunu bazen örtülü şekilde yapar yani yaptığını anlayamazsınız ama sindirirsiniz. Biz buna pasif saldırganlık diyoruz. İlk olarak aktif saldırganlık örneğine göz atalım. Narsist insanlar günah keçisine direkt olarak “sen sorunlusun, hastasın, zayıfsın” diyerek sizleri eleştirir. Bir de pasif şekilde sizi eleştirir anlayamazsınız. Örneğin siz ona başardığınız bir şeyi anlatırsınız. O da size karşılık olarak “bu da bir şey mi ya bunu herkes yapar” gibisinden cevap verir. Sizin yapmış olduğunuz şeyi önemsizleştirir ya da kendisinin daha iyi yaptığı bir durumu anlatır.
“Sana kimse katlanmaz, umarım benden daha iyisini bulursun” diyerek sizi değersizleştirir. Mağdur, farkında olmadan narsist tarafından eleştirilir. Kendisinde bir eksik olduğunu düşünmez ama bunlara çok sık maruz kalınca kendisinde bir sorun varmış gibi dolaşır.
“Bana özel değil bu yaptığın herkese yapıyorsun” diyerek yaptığınız şeyi normalleştirir. Aslında sizin boşuna kürek çektiğinizi dile getirmeye çalışır.
2.Sürekli haklıdır. Tartışmalarda genellikle haklı çıkan taraf narsist olur. Ne yaparsanız yapın yine de sizi ikna eder. Yanlış anlamayın o kadar hileli düşünüyorlar ki çevresindeki herkesi ikna etmeyi başarır. Ben terapist olarak da arada onların ağına düşebiliyorum. Narsitler kendilerini özel insanlar olarak düşündükleri için kendilerine her şeyin mübah olduğunu düşünür ve istediğini yapar. Narsistlerin dertleri insanlarla değil. Kendilerini yüce gördükleri için yasal kurallara dahi uymamaya hakları olduğunu düşünür. Trafikte dahi kuralları ihlal eder suçu başkasına atarak kendini haklı gösterir. Toplum kurallarına dahi uymazlar.
Gelelim ilişkideki tartışmalara. Bu tarz kişiler en kötü bir durumda dahi kendilerini haklı bulacak bir tutunma dalı bulurlar. Örneğin aldatmada dahi sizi suçlar kendini haklı çıkartır. “ aldattım çünkü senin yüzünden” ya da “aldattım çünkü sen bana sevgini göstermedin, küstün” diyerek haklı çıkacak bir durum çıkaracaktır.
Birde öyle güçlü silahları vardır ki geçmişi asla unutmazlar. Sürekli haklı çıkmak için geçmişte yapmış olduğunuz hataları hatırlatır durur ve haklı çıkmaya çalışır. Konudan alakasız bir bakmışsınız geçmişi konuşmaya başlarsınız.
Kimse sürekli haklı olamaz o yüzden kendinizin haklı olduğunu bildiğiniz halde onlar sizi ikna etmişse onların etkisi altına girmişsiniz demektir. Onlar haklı olduğunu söylese de siz kendi zihninize haklı olduğunuzu hatırlatın aksi halde fikirlerinizle çelişip kendinize şüphe duymaya başlarsınız “acaba bende bir sorun mu var?”. HAYIR sende bir sorun yok.
3.Sürekli suçlar. Narsist her sorunda günah keçisini suçlar. Kendisinin hiçbir hatası olmadığını savunur. Çoğunlukla “sen” ile başlayan cümle bombardımanına tutar. Karşısındaki kişinin en ufak hatasında sürekli tetikte bekler. Bardak kırsın, yemek kötü olsun ya da ev temiz olmasın karşı tarafı suçlar.
Başkasının hakkında konuşuyor diyerek kendi söylemek istediklerini söyler. Örneğin.” Ahmet senin çok öfkeli ve sinir bozucu olduğunu söylüyor” tarzında cümleler kurabilirler. Başkasından duymuş gibi yaparlar hem başkasıyla aranızın bozulmasına neden olur hem de siz diğer kişiye cephe alırsınız. Narsistlerden duyduğunuz cümlelere hemen inanmamalısınız. Daha çok söyledikleri şeylerin kanıtlarını aramanız sizler için daha sağlıklıdır.
Kendileri geliştirmiş narsistler ise “KIZIM SANA DİYORUM GELİNİM SEN ANLA” tarzında yaklaşır. Yani size diyeceği şeyi yanınızdaki kişiye şakayla karışık söyler ama ima etmeye çalıştığı şey tamamen sizsinizdir. Dediği kişi alınmayacağını bildiği için ya da alınsa da çok iyi toparlayacağı için başkasının üstünden size laf sokarlar.
4. Çok sık yalan söyler. Geçmişte söylediği şeyleri çoğunlukla hatırlamaz. Ben söylemedim diyerek kendisini savunur. Söyledikleri şeyler genellikle çelişkilidir kafanız karışır. Çoğunlukla mantık dışı örnekler vererek sizin aklınızla oynar. Kendi yaptığı şeyi sanki başkası yapmış gibi anlatmaya çalışır ve sizi ikna eder.
5. Sürekli dedikodu yapar. Diğer insanlarla birlikteyken onlarla çok güzel anlaşır fakat daha sonra yalnız kaldığınızda o kişiler hakkında bir çok kötü yorumlarda bulunur. Yani kısacası, işine gelmediği ve çıkarı olmadığı insanların yüzüne güler arkasından konuşur. Aynı şeyi sizin içinde yapar. Sizi kötü göstermek ve zarar vermek için hakkınızda asılsız dedikodular yapar. İş yerinde bu tarz kişilerle çalışıyorsanız onlar sizi grubunuza almaz ve sizi dışlarlar. Narsist diğer gurup üyelerine sizi öyle kötü gösterir ki hepsi ona inanır ve tüm grup üyeleri size cephe almaya başlar. Narsistler yolda giderken sürekli insanları dış görünüşlerine göre eleştirir, alay eder. Herkesi kötüler kendisini övmekten asla çekinmez.
6.Aşırı kontrolcü ve kıskançtır. Bu iki konu birbirine bağlı olduğu için birlikte ele alıyorum. Çünkü aşırı kıskanç oldukları için sizleri kontrol etmeye çalışırlar. Günah keçisinin her şeyini kıskanma potansiyeli vardır. Arkadaşlarınızı, kıyafetinizi, gezmenizi, ekonominizi, sahip olduklarınızı hatta ve hatta başarınızı dahi aşırı kıskanırlar. Sizin mutlu olmanızı istemez çünkü kendisi mutlu değildir sizde mutlu olmamalısınız. Siz başarılı olduğunuzda sizi kutlamaz üstüne baltalar. Çevrenizdeki insanlarda artık ileri boyutta her iki cinsten de sizi saklamaya çalışır çünkü sadece kendisi layık olduğunu düşünür. Başkası ile görüşmenizi kontrol eder, kısıtlar. Sizin sınırlarınızı o belirler onun istediği gibi hareket etmek zorundasınız. Ne giyeceğinize çoğunlukla karışır. Bazen izin veriyormuş gibi yapar fakat burnunuzdan getirir.
7. Her şeyde kendi istekleri, ihtiyaçları ön plandadır. Sizin ne istediğinizi sorar ama faaliyete sokmaz. “Sadece bak sana saygı duyuyorum ve sana soruyorum” demek içindir. Kendi ihtiyaçları önemli olurken başkalarınınkinin düşünmez. Kendi ne isterse onu satın alır günah keçisi aldığında ortalığı ayağa kaldırır. Kendi dürtüleri, duyguları çok önemlidir. Kendisi mutlu hissetsin ister sürekli. Başkası mutsuzmuş onu ilgilendirmez. O sadece istediğine odaklanır gerisini önemsemez. Onu elde edebilmek için elinden ne geliyorsa yapar. Örneğin siz evde oturmak istiyorsunuz o size ısrar ediyorsa gitmek zorundasınız çünkü aksi taktirde ortamı cehenneme çevirir. Sizin cinsel birliktelik isteyip istemediğiniz önemli değil, narsist istiyorsa zorla yapmak zorunda kalırsınız. Hatta en kötü gününüz olsun, bir yakınızı dahi kaybedin narsist sevişmek istiyorsa sizinle sevişir. Kendi çıkarları doğrultusunda hareket eder.
8. Hatasını kabul etmez, görmezden gelir. Narsist bir hata yapsa o bunu yapacak bir sebebi vardır çünkü o hep haklı. O yüzden hata dahi yapsa kabul etmez. Narsistlerin problem çözme becerileri çok zayıftır. Problemi çözmek istemedikleri gibi kendi lehine onu çevirmeye çalışır
9. Özür dilemez. Hatasını kabul etti diyelim etse de özür dilemez. Çünkü gururu hep ağır basacağı için günah keçisi karşısında asla ezilmemesi gerektiğini düşünür.
10.Özel günleri mahveder. Birlikte plan yaptığınızda günün sonunda tartışmayla biter. Yılbaşı, bayram ziyareti, pikniğe gitmek gibi aktivitelerin sonunda evet mutsuz veya sinirli şekilde dönebilirsiniz.
11.Diğer insanlarla aranızı bozar. Genellikle aile içerisinde sizi kötü göstererek aranızı bozar. Diğer aile bireylerini kendisine çekerek sizinle savaşır. Diğer aile üyelerine o kadar iyi davranır ki günah keçisi kendisinde bir sorun olduğunu düşünmeye başlar.
12. Çok az ilgi ve sevgi gösterir. İlgileri çok tutarsızdır. Çok nadir ilgi gösterirler. O da göstermelik ilgidir. Buradaki maksatları bak ben sana ilgi gösteriyorum sen abartıyorsundur. Genellikle çiçek alma, yemeğe götürme, hediye alma gibi anlık jestler yapar sonrasında tekrar kötü davranmaya devam eder. Sizin kafanız karışır “ilgi mi gösteriyor kötü mü davranıyor” diye aklınızla oyun oynar.
13. Empati becerileri çok zayıftır. En belirgin özellikleri ise empati duygularının olmamasıdır. Siz ne düşünüyorsunuz, ne hissediyorsunuz pek fazla önemsemezler. Karşısında ağlasanız dahi umurunda olmaz. Canınız yansa sizin numara yaptığınızı söyleyecek ya da abarttığınızı dile getirecektir.
Bu tür davranışlar birçok insanda olabilir. Burada narsisti diğer insanlardan ayıran özellikleri ise bu zehirli davranışları çok sık yapmaları ve uzun süre yapmaya devam etmeleridir. Narsistler bu davranışlarının farkında değildir. Peki soruyorsunuz bunu onlar neden yapıyor? Geçmişinde yaşadığı olumsuz çocukluk deneyimlerinden dolayı içlerinde yalnızlık, boşluk hissi ve aşağılık hissi yaşıyorlar. Bu duyguları karşı tarafa zarar vererek telafi etmeye çalışıyorlar. Kendinizi üzmeyin tüm olanları yapma sebebi sizi çok sevdiği için ya da nefret ettiği için değil, onun tek derdi kendisi, kendisini çok sevdiği için sizi önemsemiyor.
Yorum Yazın