Değersizlik Duygusunun Gölgesinde Kaybolmak
Değer duygusunu özünde hissedemeyen insanlara denk geldiniz mi?
Şarkıcı Kalben “Saçlar” şarkısında
“…Ben olsam, almam beni
Adamdan saymam beni…
Tüm bunları sen öğrettin bana sevgilim...”
sözleriyle adeta değersiz hisseden birinin içsel konuşmalarını aktarmıştır. Böyle hisseden kişiler ne kendilerine değer verirler ne de bir başkasının onlara değer vermesine olanak sağlarlar. Başkaları sizden vazgeçmesin diye ne isterse yaptığınız, neyi istemezse yapmadığınız oluyor mu? Yine de en kolay sizden mi vazgeçileceğine inanıyorsunuz?
Karşınızdakinin nezdinde değerli olmak adına yapılan çokça özveriye rağmen günün sonunda hep hayal kırıklığına uğramanızın sebebi nedir, diye sorduğunuz oluyor mu kendinize?
Fedakârlıklar ile farkında olmadan karşınızdakine verdiğiniz mesaj; “Önce sen, sonra ben” olur. Dolayısıyla zaman içerisinde karşınızdakiler de bu bakış açısını benimseyerek size “Önce ben, sonra sen” bakış açısı ile yaklaşmaya başlarlar. Siz ikinci plana atılan, ihtiyaçları diğerinin ihtiyaçlarına göre daha az önemli olan kişi olmaya başlarsınız. Bu durum ise sizin diğerlerinin gözündeki değersizleşmenizin öncül adımlarından olur.
Toplumda kendini değerli hisseden ve hissetmeyen bireyler mevcuttur. Dikkatli baktığımızda öz değer duygusu eşliğinde hareket eden bireylerin ayırt edici özelliklerini görebiliriz. Çevrenizde hayattaki tüm güzel şeyleri hak ettiğine inanan birileri var mı? Ondan gerçekleştirmeyi istemediği bir şey istendiğinde kolayca hayır diyebilen veya durum tam tersi olduğunda onlara hayır denmesini müsterih bir şekilde karşılayan insanlar var mı çevrenizde? Bu soruları okuduğunuzda aklınıza gelen kişiler muhtemelen öz değer duygusu yüksek kişilerdir. Kendilerine değer verdikleri gibi diğerleri tarafından da saygıyla ve sevgiyle karşılanırlar.
Peki ya kendini değersiz hissedenler?
Doğduğunuz andan bu zamana kadar pek çok kötü deneyim ile karşılaşmış olabilirsiniz. Anne-babanız olduğunuzdan farklı bir cinsiyette doğmanızı beklemiş veya arzu etmiş; doğumunuzu sevgi, şefkat ve mutlulukla karşılamamış olabilir. Varlığınız, yaptıklarınız hiçbir zaman yeterli olmamış, başardıklarınız hep sizden daha iyileriyle karşılaştırılarak küçültülmüş olabilir. Çevrenizdekiler için yaptığınız onca fedakârlığa rağmen hep ilk sizden vazgeçilmiş olabilir. Partnerleriniz tarafından her insanın hak ettiği saygı, anlayış, sadakat ve bağlılığı görememiş, arkadaşlarınız tarafından hep ertelenmiş, dinlenmemiş, ilişkilerinizde de değersiz hissettirilmiş olabilirsiniz.
Doğduğumuz andan itibaren sahiplenilmiş ve bir koşula gerek olmadan sevilmiş hissetmezsek yetişkin olduğumuzda da koşulsuz sevilebileceğimizi ve olduğumuz halimizle değerli olduğumuz fikrini kabullenemeyiz. Hep bir eksiği, kusuru telafi etmek üzere, zaten özümüzde olan değere kör kesilmiş bir şekilde, dışarıdan bir değer kazanabilmek için didinip dururuz. Fakat bu çaba nafiledir.
Wayne Dyer’e göre:
“Öz değer tek bir şeyden gelir; layık olduğunuzu düşünmekten.”
Bu zamana kadar ki deneyimleriniz değersizlik duygunuzu pekiştirici ve tetikleyici olsa da hayatınızın geri kalanına değersiz hissederek ve hissettirilerek devam etmek zorunda mısınız? Elbette değilsiniz. Bu duyguyu dönüştürmek sizin elinizde.
Öz değerin ışığına kavuşmak
İşte öz değer duygunuzu artırmak için yapabileceğiniz birkaç şey:
• Bilişsel psikolojiye göre düşüncelerimiz davranışlarımıza dönüşür. Zihnimizdeki özümüze dair duygu ve düşünceleri fark edelim. Onları dönüştürmeye çalışalım. Kendinizle ilgili düşüncelerinizin ne kadarı doğru? Kendinize acımasız davranıyor olabilir misiniz? Kendinizle ilgili şefkatsiz ve çoğu zaman doğru bile olmayan olumsuz kodlarınızı olumlularıyla değiştirmelisiniz.
• Zayıf ve kusurlu yanlarınızı fark edin. Hiç kimsenin kusursuz olmadığını kabul edin ve kendinize ve başkalarına karşı hoşgörülü olun.
• Zihninizin size kaygılı ve olumsuz konuşmasına ruminasyon denir. Ruminasyonlarınızdan kurtulmak için mindfullness nefes egzersizleri çok etkilidir.
• Kendinizi değersiz hissetseniz bile kendinizi kapatmak yerine kendinize “Değerli hisseden bir insan ne yapardı?” diye sorun. Kendinizi çok zorlamadan bu sorunun cevabına karşılık gelen davranışları hayatınıza dahil edin.
• Kendinizi değersiz hissettiğinizde içinizden “Şu an ve burada olduğum halimle tam, yeterli ve değerliyim.” cümlesini tekrar etmek işe yarayabilir.
• Hayatınızdan sizi değersiz hissettiren insanları çıkarın veya onları uzaklaştırın. Sınır koymaktan, konuşmaktan, duygu ve düşüncelerinizi ifade etmekten kaçınmayın. Hata yapmaktan kaçınmayın. Başkalarının sizin değerinizi belirlemesine izin vermeyin.
Kendi sınırlarınıza siz şefkatle saygı gösterin, kendinize hak ettiğiniz değeri siz verin ki arkanızı döndüğünüz öz değeriniz yüzünü size dönsün, kendi ışığınızla parlayın. Siz öz değeri ve öz şefkati kendiniz için içinizde büyütüp kendi gücünüzle parladığınızda zaten çevrenizde bulunan insanlar tarafından hemen fark edileceksiniz ve hak ettiğiniz ve arzuladığınız, size değerli hissettiren ilişkileri kurmak işten bile olmayacaktır.
“Belki o her şeye değecek kadar değerli senin için ama
Sende onun için kendini hiç edecek kadar değersiz değilsin.”
Cemal Süreyya
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio