Direnişçiler Teşhis Edilerek Öldürüldü, Bir Gazeteci İntihar Etti, Sığınmacı Politikası Değişti: Örneklerle Fotoğraf Karelerinin Gücü
Bazı fotoğraf kareleri vardır sizi hiç etkilemeden günlük yaşamınızın koşturmacası içinde aklınızdan uçup gider, bazı fotoğraf kareleri vardır beyninize saplanır kalır. Henüz üç yaşındayken Akdeniz’de boğularak yaşamını yitiren Aylan Kurdi’nin, savaşı durdurmaya gücü yetmese de kıvılcım çakan Vietnam Savaşı’nın, 11 Eylül saldırılarının ve daha birçok toplumsal olayın fotoğrafları beynimize kazınan cinsten…
Bu fotoğraflara bakan dünyanın dört bir yanındaki insanlar empati kurarak fotoğraf karesine konu olan insanların konumunda kendini düşündü ya da bu olayların kendisinin başına geldiğini hayal etti.
Toplum hafızasından silinmeyen bu fotoğrafları yeniden hatırlayalım ve onların yol açtığı sonuçlara yakından bakalım.
Not: Sıralama yapılırken herhangi bir kıstas kullanılmamıştır.
1. 1871 Paris Komünü
1800'lü yıllarda aristokratlar ve soylu aileler tarafından eğlence aracı olarak fotoğraf ilk kez 1871 Paris Komünü'nde fişleme aracı olarak kullanıldı ve fotoğraflardan teşhis edilen direnişçiler tutuklandı, öldürüldü.
2. Aylan Kurdi
Ailesiyle birlikte Türkiye üzerinden Yunanistan’a geçmek üzere tekneye binen ve teknenin batması sonucu cesedi Bodrum’da kıyıya vuran Aylan Kurdi’nin fotoğrafı son yılların gelmiş geçmiş en acılı karelerinden bir tanesiydi. Nilüfer Demir tarafından çekilen bu fotoğraf özellikle sosyal medyada büyük infiale neden oldu. Fotoğrafın uluslararası basında yer almasıyla Avrupa’da sığınmacı politikasında değişiklikler yapıldı.
3. Kırım Savaşı
1855 yılında görevlendirilen fotoğrafçı ve avukat Roger Fenton, Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya arasında üç yıl boyunca süren Kırım Savaşı’nda cephe fotoğrafları çekti. Osmanlılarla birlikte savaşan İngiliz askerlerinin ölü ya da yaralı bir şekilde yansıtılmadığı ve savaşın gerçek yüzünün gösterilmediğinin iddia edildiği bu fotoğraflar büyük tartışmalara yol açtı.
4. Güney Sudan'da açlıktan ölmek üzere kampa ulaşmaya çalışan ve yakınında yırtıcı kuş bekleyen kız çocuğu
Birleşmiş Milletler’e ait yardım gemisiyle Güney Sudan’a giden Kevin Carter, köylerden birinde merkezin dışına çıktı ve Birleşmiş Milletler'in yemek kampına ulaşmaya çalışan küçük bir kız çocuğu ile yakınındaki yırtıcı kuşun fotoğrafını çekti. Fotoğraf New York Times’da yayınlandıktan sonra Sudan’a yapılan yardımlar arttı. 1994 yılında dünyanın en prestijli gazetecilik ödülü olan Pulitzer’i alan bu fotoğrafın ardından Kevin Carter kız çocuğuna yardım etmeden uzaklaştığı için tartışmaların hedefi oldu ve aynı yıl intihar etti.
5. Amerikan İç Savaşı
Kırım Savaşı’nın aksine, Mathew Brady 1861-1865 yılları arasında süren Amerikan İç Savaşı’nı en kanlı şekliyle fotoğrafladı ve fotoğrafçıların sürekli olarak askerlerle birlikte savaşa gönderilmeleri de bundan sonra başladı.
6. Vietnam Savaşı'nda yakın mesafeden vurulan Vietnamlı
Amerikalıların salonlarına taşınan ve korkunç fotoğraflarıyla aklımıza kazınan Vietnam Savaşı, kamuoyunda büyük bir bilinç oluşturdu. Savaşın anlamsızlığının tartışıldığı bu dönemde özellikle gençler arasında savaş karşıtı eylemler başladı.
Savaşın ne kadar insafsız ve soğuk olduğunu gösteren bu belgesel fotoğraflarının en önemlisi ise polis şefinin bir Vietnamlıyı yakın mesafeden vurduğu bu karedir. Eddie Adams’ın çektiği bu kareyle savaş karşıtlığı alevlendi ve ortaya pek çok akım çıktı.
Napalm bombalarından kaçan kız çocuğu
Yine Vietnam savaşı sırasında çekilen ve Amerikan uçaklarından atılan Napalm bombalarından kaçan çocukları gösteren bu fotoğraf da insanların belleklerinde yer edindi. Tarihin seyrinin değişmesinde etkili olan bu fotoğrafı çeken Nick Ut, farkında olmadan savaş karşıtı söylem ve eylemleri teşvik etti ve ateşkes adına adımların atılmasında etkili oldu.
7. Tötonlar ve Yılan Nehri
1942 yılında Ansel Adams tarafından çekilen bu fotoğraf, çevresel koruma hareketi için kilometre taşlarından biri oldu. Ansel Adams fotoğrafladığı birçok bölgenin milli park yapılmasına neden oldu.
8. Kongo'da kızına ait el ve ayağa bakan baba
1890’lı yılların sonunda Kongo’ya taşınan Alice Seely Harris, kurduğu sömürge imparatorluğuyla on milyondan fazla insanın ölümüne yol açan Belçika Kralı İkinci Leopold’un işlediği insanlık suçunu bu fotoğrafla tüm dünyaya duyurdu. Kitlesel iletişim ve medyanın gücünü ortaya koyan bu fotoğrafta, öldürülen kızına ait el ve ayağa acıyla bakan baba görünüyor.
Dünya çapında insan hakları kampanyalarının ve girişimlerinin başladığı bu ilk fotoğrafla mücadele güçlendi ve yayıldı.
9. Tiananmen Meydanı olayları
1989 yılında ekonomik ve siyasal reformların ileri götürülmesini isteyen aydınlar ve öğrenciler ile toplumsal ve siyasal reformlarda aşırıya kaçıldığını düşünen sanayi işçilerinin katıldığı gösteriler bir katliama dönüştü. Jeff Widener tarafından çekilen bu karedeki adı bilinmeyen Çinli protestocu kısa sürede askerler tarafından götürüldü. Barışçıl direnişin en önemli örneklerinden birini sergileyen protestocudan haber alınamadı ancak tarihe yön veren biri olduğu kesin…
10. Afgan kız
Amerikalı fotoğrafçı Steve McCurry, Peşaver yakınlarındaki mülteci kampında ‘Afgan kızı’ olarak ünlenen Gula’nın fotoğrafını çekmiş ve anlamlı ve korku dolu bakışlarıyla Afgan halkının içinde bulunduğu koşulları ve çektiği acıları yansıtmıştı. Sembol haline gelen bu fotoğrafın ardından yıllar sonra konuşan Gula, şunları söylemişti: “Beni ünlü yaptı ama aynı zamanda tutuklanmama neden oldu bu fotoğraf. Ayrıca buradan elde ettiğim parayla dul ve yetimlere yardım ediyorum.”
11. Göçmen anne
1930’lu yıllarda Amerika’da yaşanan Büyük Buhran döneminde çekilen ve fakirliği, hayatta kalma çabasını, tahammülü ve cesareti anlatan bu fotoğraf sonrası ulusal bir ortak hareket başladı. Dorothea Lange tarafından çekilen fotoğraftaki Florence Owens Thompson sayesinde göçmen tarım işçileri için daha iyi şartlardaki kamplar kuruldu ve bu kamplara düzeli yardımlar yapıldı.
12. On dokuzuncu yüzyılda New York
On dokuzuncu yüzyılda New York’ta yaşayan ve zengin tabakanın alt sınıf fakirlerin nasıl yaşadığından habersiz olduğuna dikkat çekmeyi isteyen fotoğrafçı Jacob Riis, eskiden yaşadığı yerleri fotoğraflayarak farkındalık yaratmak istedi. Çektiği yüzlerce fotoğrafın ardından büyük reforma önayak olduğu söylendi.
13. Nevado del Ruiz yanardağının kurbanlarından Omayra Sanchez
1985 yılında Kolombiya’daki Nevado del Ruiz yanardağının püskürttüğü lavlar nedeniyle yaklaşık yirmi beş bin kişi yaşamını yitirmişti. Fotoğrafçı Frank Fournier’ye Pulitzer kazandıran bu karenin ardından üç gündür sular içinde olan 13 yaşındaki Omayra Sanchez hayatını kaybetmişti. Bu fotoğraf sonrası felaketin etkisi dünya çapında ilgi çekerken, Kolombiya hükümetinin bundan ne derece sorumlu olduğu tartışmalara yol açmıştı.
Fotoğraf ve savaşın ayrılmaz bir bütün olduğunu gösteren bu kareler ölümün ve sefaletin gerçekliğini gözler önüne sererek kitleleri harekete geçirdi. Fotoğraf karelerinin gücü hakkında siz ne düşünüyorsunuz?
Yorum Yazın
Küçük aylan'ı her gördüğümde içim parçalanıyor tüm çocuklar aynı şekilde onların acı çekmesi yetişkinlerin sorumsuzluğunu gösterir(yönetimdeki pis yetişkinl... Devamını Gör
insanın içi acıyor çocuğunun kopan eline ayağına bakan baba ne demek ya:(
İçime öküz oturdu derler ya...