Dünyada da Artış Sürüyor: Gıda Fiyatlarında En Büyük Etki Nelerden geldi?

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) bugün bildirdiğine göre, dünya gıda fiyatları endeksi, büyük ölçüde bitkisel yağlardaki arz yönlü kısıtlamalar nedeniyle Ocak ayında yükseldi.FAO Gıda Fiyat Endeksi Ocak’ta Aralık 2021'dekinden yüzde 1,1 daha fazla gerçekleşerek ortalama 135,7 puan oldu. Endeks, yaygın olarak ticareti yapılan gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri takip ediyor.Ocak ayında aylık bazda yüzde 4,2 artan FAO Bitkisel Yağlar Fiyat Endeksi, Aralık ayındaki düşüşünü tersine çevirerek tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı ve gıda fiyatlarındaki toparlanmaya öncülük etti. Yükselen ham petrol fiyatlarının da desteğiyle tüm temel yağların fiyatları arttı. Palm yağı fiyatlarındaki artış, büyük ölçüde, dünyanın önde gelen ihracatçısı Endonezya'nın ihracat olanaklarındaki olası azalmaya ilişkin endişelerle desteklenirken, soya yağı fiyatları da özellikle Hindistan'dan yapılan güçlü ithalat alımlarıyla desteklendi. Kolza yağı fiyatları, devam eden arz sıkışıklığı nedeniyle artarken, ayçiçeği yağı fiyatları, arz darlığı ve artan küresel ithalat talebinden etkilendi.FAO'nun Piyasalar ve Ticaret Bölümü Direktörü Boubaker Ben-Belhassen, bitkisel yağ fiyatlarındaki son artışa atıfta bulunarak şunları söyledi: ”Başta işgücü kıtlığı ve olumsuz hava koşulları olmak üzere diğer arz yönlü kısıtlamalara ek olarak azalan ihracat olanakları, bitkisel yağ fiyatlarını tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkardı. Bu kısıtlamaların etkilerinin kısa sürede azalmayacağına dair bir endişe var.”FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi, yağsız süt tozu ve tereyağı için kaydedilen en hızlı artışlarla birlikte, yüzde 2,4 yükselerek art arda beşinci aylık yükselişini kaydetti. Batı Avrupa'daki azalan ihracat olanakları ve Okyanusya'da önümüzdeki aylardaki süt üretimine yönelik ortalamanın altındaki beklentiler, COVID-19 ile ilgili işgücü kıtlığına bağlı işleme ve nakliye gecikmelerinin yol açtığı gibi küresel süt piyasalarında daralmaya katkıda bulundu.FAO Tahıl Fiyat Endeksi Ocak ayında Aralık ayına göre çok küçük bir artış (yüzde 0,1) kaydetti. Mısır ihracat fiyatları, Güney Amerika'da devam eden kuraklık koşullarına ilişkin endişelerle desteklenerek ay boyunca yüzde 3,8 artarken, dünya buğday fiyatları Avustralya ve Arjantin'deki büyük hasatların ardından yüzde 3,1 geriledi. Düşük hasatlar ve Asyalı alıcıların istikrarlı alımları, uluslararası pirinç fiyatlarında aylık yüzde 3,1'lik bir artışa yol açtı.FAO Et Fiyat Endeksi, küresel ithalat talebinin ihracat arzını aştığı dünya sığır eti fiyatlarının yeni bir zirveye ulaşmasıyla, Ocak ayında hafifçe yükseldi. Küçükbaş ve kanatlı eti fiyatları ise ihraç edilebilir arzların ithalat talebini geride bırakmasıyla gevşedi. Domuz eti fiyatları, artan girdi maliyetlerinin küresel arzı baskılaması nedeniyle hafif yükseldi.FAO Şeker Fiyat Endeksi, başlıca ihracatçılar Hindistan ve Tayland'daki olumlu üretim beklentilerinin yanı sıra Brezilya'da artan yağışlar ve düşük etanol fiyatları nedeniyle Ocak ayında bir önceki aya göre düşüş kaydeden (yüzde 3,1) tek alt endeks oldu.FAO ayrıca 2021 dünya tahıl üretimi tahminlerini de güncelledi. Buna göre, üretimin geçen yıla göre yüzde 0,8 artışla 2 793 milyon ton olması bekleniyor. FAO'nun yine bugün yayınlanan son Tahıl Arz ve Talep Özetine göre, 2021'de küresel buğday üretiminin 2020 ile eşit olması beklenirken, iri tanelilerin üretiminin yüzde 1,3 daha fazla olması ve pirinç üretiminin yüzde 0,7 artması bekleniyor.Her ne kadar yüksek girdi maliyetlerinin daha büyük bir genişlemeyi engellemesi söz konusuysa da, çoğunlukla elverişli hava koşullarının etkisiyle 2022’de Kuzey Yarımkürede küresel buğday ekimlerinin artması bekleniyor. Yüksek fiyatların Arjantin ve Brezilya'da rekor ekimlere işaret ettiği mısırın görünümü ise güçlü.2021/22'de dünya çapında tahıl kullanımının yıllık bazda yüzde 1,6 artacağı tahmin ediliyor, bu da dünya tahıl stok-kullanım oranının yüzde 28,7'ye düşeceğine işaret ediyor. Bu oran, bir önceki yıla göre biraz daha düşük olmakla birlikte tarihsel olarak rahat bir seviyede.FAO'nun 2021/22'de dünya hububat ticareti için son tahmini rekor bir seviyede gerçekleşerek bir önceki yıla göre yüzde 0,4 artışla 481 milyon ton oldu. Bu, iri taneliler için beklenen yüzde 1,5'lik daralmayı dengelemenin ötesinde, küresel buğday ticaretinde yüzde 2'lik ve küresel olarak ticareti yapılan pirinç hacminde yaklaşık yüzde 4’lük bir artış beklentilerini yansıtıyor.