Ercan Altuğ Yılmaz Yazio: 7 Özgür Sanat ve 8.Sanat Olarak Oyun

Hayatın içinde en az insan kadar yer kaplayan; herhangi bir yolda yürürken, toplu taşımada kulaklığımızın ucunda, bir caddede rengârenk afişlerde, bir alışveriş merkezinin koridorlarında, sinema salonlarında, galerilerde, atölyelerde ve şimdi aklımıza gelmeyen birçok yerde bizi olağan misafirperverliğiyle karşılayan bir olgu: Sanat.   

Daha önce “Sanat Nedir” diye hiç düşündünüz mü? 

Türk Dil Kurumu’nun Türkçe sözlüğünden doğrudan alıntı yaparak söze başlamak istiyorum. 

‘’1.Bir duygu, tasarı, güzellik vb.’nin anlatımında kullanılan yöntemlerin tamamı veya bu anlatım sonucunda ortaya çıkan üstün yaratıcılık. 2. Belli bir uygarlığın veya topluluğun anlayış ve zevk ölçülerine uygun olarak yaratılmış anlatım. 3. Bir şey yapmada gösterilen ustalık.’’ 

Sanat, insanlık tarihinin her döneminde var olmuş, insanlıkla yaşıt bir olgudur. Sanatsal etkinliği, bazı düşüncelerin, amaçların, duyguların, durumların ya da olayların, deneyimlerden yararlanarak, beceri ve düş gücü kullanılarak ifade edilmesine ya da başkalarına iletilmesine yönelik yaratıcı bir insan etkinliği diye de tanımlanabilir. [1] Sanata nesnel ve öznel yaklaşımlara göre farklı bakış açıları yansıtılmıştır ve tahmin edeceğiniz gibi sanat tanımı her dönemde tartışmaya açık bir konu olmuştur. Nesnel yaklaşımda sanat toplumsal etkilerle, öznel yaklaşımda ise salt bir bireysellikle yaratılır. 

Kant’a göre; sanatın kendi dışında hiçbir amacı yoktur. Onun tek amacı kendisidir. Güzel sanatı ancak bir deha yaratabilir. 

Hegel’e göre; sanattaki güzellik doğadaki güzellikten üstündür. Sanat insan aklının ürünüdür. Kendisine doğanın taklidinden başka amaç bulmalıdır. 

Tolstoy, “İnsanın bir zamanlar yaşamış olduğu duyguyu kendinde canlandırdıktan sonra aynı duyguyu başkalarının da hissedebilmesi için hareket ses çizgi renk veya kelimelerle belirlenen biçimlerle ifade etme ihtiyacından sanat ortaya çıkmıştır.” demektedir. 

İnsan nasıl duymaya düşünmeye başladığı andan itibaren kelimenin gerçek anlamıyla hayata yerleşmeye başlamış olursa insanlık da duygularını ve düşüncelerini sesler, çizgiler ve renklerle canlı ve cansız simgeler halinde şekillendirmeye başladığı andan itibaren gerçekten tarih sahnesine çıkmış olacaktır. Sanat; din ve felsefe gibi insanı günlük hayatın dar kalıplarından kurtaran bir teneffüs anı gibidir. Yalın haliyle sanat, hayata karşı tel örgülerimizi indirdiğiniz ve ağacın toprağa tutunma çabasından arınıp yaprak vermeye başladığımız döngüsel bir anlatımdır.

7 sanattan ilki ve en eskisidir. Resmin tarihi, zaman içinde tarih öncesi insanlardan kalan eserlere kadar uzanır ve tüm kültürleri kapsar. Antik çağlardan kalma, periyodik olarak bozulmuş, sürekli bir geleneği temsil eder. Kültürler arasında kıtalara ve bin yıllara yayılan resim tarihi, 21. yüzyıla kadar devam eden, bir yaratıcılık nehridir. [1]  İlk etapta resim ve heykel güzel sanatlar olarak kayıtlara geçer ama daha sonra güzel sanatlar başka sanat türlerini de kapsamıştır.

Bir takım duygu ve düşünceleri belli kurallar çerçevesinde uyumlu seslerle anlatma sanatı; bu biçimde düzenlenmiş seslerden oluşan eserlerin okunması veya çalınması olarak tanımlanır. 

 Aslında müziğin kökeni, kayıtlı tarihten önce olduğu için bilinmiyor. Bazı kaynaklara göre müziğin kökeninin doğal olarak oluşan seslerden ve ritimlerden kaynaklandığını düşünülmektedir.

Tiyatro, Yunanca theatron yani görülen veya bakılan yer anlamına gelmektedir. Sahne anlamında kullanılan “Tea” kelimesinden türemiştir. Günümüzdeki anlamıyla çağdaş tiyatronun tarihi bağ bozumu tanrısı Dionysos adına yapılan dinsel törenlere dayanmaktadır. Tiyatro yerine drama, dram veya dramatik tür kelimeleri de kullanılmaktadır. Yaygın hümanist bir deyişle “Tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı”dır.

Dans ritmik ve estetik hareketleri yansıtması ile gözlere, bütünleştiği müzik ile kulağa ve genel toplamda iste duygulara hitap ederek sözlük anlamı yazılamayan güçlü bir lisan olmuştur. Dansın belli bir tanımı olmamakla beraber uzay boşluğunda yapılabilecek sonsuz hareketler bütünü olarak ele almak yanlış olmaz. Yaşamı, insanı, mitolojiyi, kültürleri estetik figürlerle yansıtır.  Tüm dünyada tek ortak dil ve kültür varlığı olan dans, insanoğlunun sahip olduğu tek anonim sanat olarak görülmektedir.

Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatıdır edebiyat. Şiir, roman, öykü gibi alt dallara ayrılmıştır. Edebiyat güzel sanatlar içinde en soyut olan güzel sanat dalıdır. Çünkü malzemesi dildir. Taşınması, eserini seyirci ile doğrudan karşı karşıya getirmesi, nesilden nesle aktarılması, orijinalinin korunması bakımlarından da en avantajlı sanat dalı olmasının yanında edebiyat kişinin ruhundaki iyi ve güzeli uyandırarak kişiyi iyi ve güzele teşvik edecektir.

Barınmak veya başka amaçlarla kullanılmak için yapılmış her türlü mimarlık eseri, bina.  Mimariye ilişkin tanımların içinde de hep “sanat” ve “tasarım” yer almıştır. Tasarım söz konusu olduğu için de mimarlık; resimde, heykelde, müzikte olduğu gibi salt sanattan ibaret olmaması, içinde işlevselliği ve teknoloji barındırması nedeniyle ve doğrudan tanımı itibarıyla mimarinin sanat olup olmaması konusunda çok çetrefilli tartışmalar bulunsa da tüm bunların sanatla yoğrulması neticesinde, o da güzel sanatlar arasında altıncı sanat dalı olarak yerini almıştır.

7 sanat içinde en genç olanı… Güzel sanatların bir dalı olarak yansıtılmaya uygun olan filmleri gerçekleştirme ve yaratma sanatı, beyaz perde. İnsana, hayata dair her şeyin olduğu, diğer sanatların bir karışımı olan sinema, “yedinci sanat” adıyla ünlenmiştir.