Faizler, Enflasyon ve Döviz Aynı Anda Yükselirse Ne Olur? Stagflasyon Nedir?
Yükselişi sınırlandırılmaya çalışılan Dolar ve Euro'da yatırımcılar 3 Ocak'ta açıklanacak enflasyona kilitlenmiş durumda.
Merkez Bankası'nın faiz indirimlerinin sürmesi beklenirken, yatırım, üretim ve istihdam açıklamaları sonrasında piyasa faiz oranları ise dikkat çekiyor. Mevduat ve kredilerde faizler yükselişte.
Yeni yılda döviz, enflasyon ve faizlerde yükseliş sürerse stagflasyon riski kapıda mı?
Uzmanlar ne diyor?
Merkez Bankası %14, bankalar %25-26
Yeni mevduat ürünleri ile TL'nin cazip kılınmaya çalışıldığı bu dönemde bankaların mevduat faizlerinde yükseliş görülüyor.
Yükselen sadece mevduat faizleri değil...
Ekonomideki üretim, yatırım, istihdam söylemleri sonrasında da gözler kredi oranlarına çevriliyor.
Mevduat faizi koptu gidiyor
3 Ocak'ta açıklanacak enflasyon kritik öneme sahip olurken, enflasyonda yükseliş için geniş bir bant aralığında ekonomistler ve piyasa uzmanlarının katıldığı anketler yüzde 30-40 seviyelerini işaret ediyor.
Dövizde yükseliş durmazsa, hem enflasyon hem de faizlerdeki yükseliş ise yatırımı etkilerse 'stagflasyon' yeni kelimemiz olmaya aday olur mu?
Nedir bu stagflasyon?
Merkez Bankası sözlüğü stagflasyonu, 'Bir ekonomide üretimin düştüğü veya en azından artmadığı bir ortamda enflasyon yükseldiği zaman meydana gelen durumu ifade etmektedir.' diye açıklıyor.
Stagflasyon'un nedenleri
Yanlış para ve maliye politikaları,
Tüketimin ve ücretlerin artması,
Enerji kaynaklarının fiyatlarının yükselmesi,
Para arzının üretimden fazla artması,
Finansal krizler ve döviz kurlarındaki istikrarsızlıklar.
Stagflasyon'un sonuçları
"Türkiye arada birkaç kez de kısa dönemli enflasyon içinde stagflasyon yaşamıştır"
Ekonomist Mahfi Eğilmez geçen yıl yaptığı değerlendirmesinde, 'Türkiye son 17 yılda yüksek enflasyonlu büyüme ve yüksek enflasyonlu küçülme (slumpflasyon) arasında savrulup durmuştur. Arada birkaç kez de kısa dönemli enflasyon içinde durgunluk (stagflasyon) yaşamıştır.' diyor.
"Küresel ve yapısal sorunlardan dolayı kura eklenen ciddi bir maliyet enflasyonu kapıda"
VOA Türkçe’nin haberine göre, Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat Bölümü öğretim üyesi Hurşit Güneş ise başta Cumhurbaşkanlığı-Merkez Bankası ilişkisi olmak üzere ekonomideki yapısal sorunlardan hareketle Türkiye’nin çok daha ciddi bir durağanlıkla karşı karşıya kalmasından endişe duyuyor.
Güneş, ‘‘Bu stagflasyon elbette 1973-1974 yıllarındaki enerji kaynaklı stagflasyondan farklı olacaktır. Zira o dönemdeki ekonomi politikaları farklı, ekonomilerin yapısal durumları bambaşkaydı. Kur ve bütçe sistemleri de bugünkünden farklıydı. Fakat gerek doğalgaz gerek petrol fiyatlarındaki artışlar sonrası çok ciddi sorunlarla karşı karşıya kalacağız. Unutmayın Türkiye net enerji ithal eden bir ülke. Üstelik yanlış faiz politikası kuru tetikliyor. Küresel ve yapısal sorunlardan dolayı kuruna eklenen ciddi bir maliyet enflasyonu kapıda. Maliyet enflasyonu genellikle büyümeleri düşürür ve stagflasyonu kaçınılmaz hale getirir. Amerikan ekonomisinde canlanma beklentisi var. Faizlerin artması da gündemde. Gelişmiş ülkelerde faiz artarsa Türkiye gibi ülkelere sıcak para gelişinde daralma olur. Küresel likiditeden nasibini az alan ülkelerde stagflasyon daha ciddi bir ihtimal haline geliyor’’ dedi.
"2022 geçiş dönemi olur, 2023’te kesin stagflasyon"
Türkiye’nin yalnız 2021 yılına ilişkin değil önceki üç yıla ilişkin verilerinin de gerçek sayının çok üstünde olduğunu savunan ekonomi gazetecisi İbrahim Kahveci, en geç 2023 yılında stagflasyonun kaçınılmaz olduğu görüşünde.
‘‘Stagflasyon tehlikesi küresel düzeyde de var Türkiye’de de var. Parasal genişleme yüzde 70’in üzerindeydi. Dünyada varlık fiyatlarındaki artışın sıkıntısını görüyoruz. Dünyada parasal genişlemenin faydasını görmüyoruz. Biz ekonomiyi reel olarak büyütmüyoruz, şişiriyoruz. Bu şişme sürdürülebilir değil. Eninde sonunda patlama olacak. Durağanlık bu kur artışıyla beraber başladı. Resmi rakamlara henüz yansımadı fakat 2022’de durağanlık içerisine gireceğiz. Fiyat artışları da devam edecek. Buna tam bir stagflasyon diyebilir miyiz? 2022 geçiş dönemi olur, 2023’te kesin stagflasyon. Mevcut hükümet ve bu hükümet sistemi ile bunu engellemek imkansız.'
Yorum Yazın