Hem Ağlarız Hem Güleriz: İşte Türk Mizahı
Sinema filmleri ve diziler, duygularımızın aynası olma yetisine sahipler. Bazen izlediğimiz bir sahne içimizi sızlatır, gözlerimiz doluverir. Bazen de bir replik ya da bir karaktere gülerken koltuktan düşeriz. Tebessümler de vardır tabii ya da ince ince düşünmeler. Peki, bu duyguları uyandırmak arasında bir fark var mı? Filmlerde ağlatmak mı zor güldürmek mi? Ve bu zorluk her ülkede aynı şekilde mi işliyor?
İnsanlar, hüzünlü bir sahnede ağladıklarında genellikle kendi yaşantılarından bir parçayı görürler.
Kaybetme korkusu, sevginin büyüklüğü ya da hayal kırıklıkları, kültürden bağımsız olarak herkesin anlayabileceği duygulardır. Bu yüzden dramatik sahneler, iyi bir senaryo ve güçlü oyunculukla kolayca evrensel bir etki yaratabilir. Ancak ağlatmak, salt üzücü bir hikaye anlatmaktan fazlasını gerektirir. İzleyiciyi karakterle özdeşleştirmek, onun yaşadığı acıyı hissettirmek gerekir. Bir sahnede gerçek bir gözyaşı dökmek, izleyicinin kalbine dokunmayı başarmaktan geçer.
Güldürmek ise bambaşka bir zanaattır. Çünkü mizah, kültüre, dile ve hatta zamana sıkı sıkıya bağlıdır. Bir ülkede kahkaha atan izleyici, başka bir ülkede espriyi anlamayabilir bile. Örneğin Türk mizahında absürt komedi ya da durum komedisi öne çıkarken, İngiliz mizahı genellikle ince espriler ve zekice kelime oyunlarına dayanır. Amerikan filmlerinde fiziksel komedi (slapstick) popülerdir ve bu tarz mizah her kültürde aynı derecede ilgi görmeyebilir. Bu da güldürmeyi, duygusal bir sahneyle ağlatmaktan daha karmaşık bir hale getirir.
İki duyguyu karşılaştırmak elbette subjektif olacaktır.
Ancak güldürmek, izleyicinin zekasına ve kültürel kodlarına daha çok hitap etmeyi gerektirdiği için genellikle daha zor kabul edilir. Ağlatmak, temel insani duygulara dokunduğu için sınırları aşabilirken, mizahın etkisi coğrafyadan coğrafyaya büyük ölçüde değişir.
Örneğin Japonya’da sessiz mizah (manzai) oldukça popülerken, Fransızlar daha çok ironik ve entelektüel mizaha yönelir. Türk izleyicisi ise genellikle günlük hayatın absürt detaylarından ve samimi karakterlerden gelen mizahı sever. Bu nedenle bir komedi filmi ya da dizisi uluslararası başarıya ulaşmak istiyorsa, evrensel bir mizah dili yakalamak zorundadır. Bu da elbette büyük bir ustalık ister.
Dram ve mizahın etkisi her kültürde aynı değildir. Bir sahne bir ülkede izleyiciyi ağlatabilirken, başka bir ülkede aynı sahne o kadar etkileyici olmayabilir. Bu fark, toplumların yaşam tarzları, değerleri ve duygusal ifade biçimlerinden kaynaklanır. Örneğin, Türk filmlerindeki dram, güçlü aile bağları ve fedakarlık gibi temalar üzerinden şekillenir ve bu, Türk izleyicisinin derin bir bağ kurmasını sağlar. Oysa Amerikan filmlerindeki dramda daha bireysel temalar ön plandadır.
Ancak son zamanlarda ilgimi çeken bir şey var, onu da ekleyerek bitirmek istiyorum. Dünya birbirine yaklaşıyor, özellikle sinemada. Endüstrinin çeşitli zorluklardan sıyrılıp dijitalleşmesiyle beraber bir yapımın, dünyanın genel kodlarına yaklaşması gerekliliği doğmasından hiç şikayetçi değilim. Bu çeşitliliği seviyorum bile. Ama isterim ki yerel tadımızı da kaybetmeyelim. Bir Amerikan filmi gibi Türk filmi yapılması değil de dünyayı kapsayan bir Türk filmi yapılması her zaman birinci tercihim.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
