Hüsamettin Oğuz Yazio: Dünyanın En İyi 9 Mitolojik Hikâye ve Efsanesi

Gerçek herkesin gerçeğidir. Gerçek tehlikeli olduğu kadar kurgusaldır ve kimsenin gerçeği değildir. Efsane, birinin gerçeğidir, anlatıcılarla taşınır asırlar sonrasına...

Elbette efsanenin takipçileri kendi gerçeklerinin gerçek olduğuna inanırlar. Yabancılar aynı fikirde değil. Bu, tüm kabile, din ve ulus-devlet savaşlarının sebebidir. Farklı insanların dünyayı nasıl anlamlandırmaya çalıştıklarını anlamak için dünyanın dört bir yanından 9 mitolojik hikâye, efsaneye bakalım...

Neil Gaiman Anansi Çocukları adlı fantezi romanında örümcek Anansi’yi farklı bir şekilde yazar. Ve şöyle de bir not düşer;  ’“Dünya hep aynı dünya olabilir, ama duvar kağıdı değişir. Öyle değil mi? İnsanların öyküsü hala aynıdır; doğarlar, bir şeyler yaparlar ve ölürler, ama artık öykünün eskisinden farklı bir anlamı vardır.”

Örümcek hileci, madrabaz, kurnaz Anansi Batı Afrika mitolojisinde masalsı bir kahraman, hikaye anlatıcısı…

Anansi ağ örebilen sekiz ayaklı bir örümcekti. Tavşan, tilki ve insan şekline girebilen ve sihir kabiliyetini çıkarları için kullanmaktan çekinmeyen düzenbaz, hilekâr bir masal kahramanı olan Anansi, tüm dünyanın bilgeliğini kendisi için bir çömlek içinde saklamaya karar verdi. Çömleği kimsenin bulamayacağı bir ağacın tepesine saklamak için önüne bağlar ve ağaca tırmanmaya çalışır. Çömlekle ağaca tırmanmayı başaramaz, tutunamayıp kaymaya başlar. Onu takip eden oğlu, daha kolay tırmanabilmesi için çömleği bu sefer bir de sırtına bağlamasını önerir. Anansi oğlunun önerisini dinler ve uygular. Maalesef bu seferde çömlek kayıp sert bir şeklide yere düşer. Kırılan çömlekten bilgelik dökülür. Ani bir yağmur fırtınası onu nehre ve oradan da okyanusun sularına sürükler. Böylece dünyadaki herkes artık Anansi’nin bilgeliğine biraz olsun sahip olur.

Aslında çete savaşları sandığımızdan daha eskiye dayanıyormuş. Birbirinden nefret eden iki kız kardeş vardı: Dünyayı yöneten İnanna, yaşayanlar diyarı ve yeraltı dünyasını yöneten Ereşkigal, ölüler diyarı. Inanna yeraltı dünyasını ziyaret etmeye karar verdi. Yeraltı dünyasının bekçisine, kayınbiraderinin cenaze törenlerine katılmak istediğini

söyledi. Ama belki de yeraltı dünyasını fethetmek istedi. Ayrılmadan önce Inanna, bakanı Ninshubur'a, bir terslik olursa onu kurtarmak için tanrıları Enlil, Nanna ve Enki'ye yalvarması talimatını verdi ve ziyaret için özenle giyinmişti. Cenazeye uygun olmayan giysileri, kibirli davranışları ile birlikte yeraltı kraliçesini şüphelendiriyordu.

Ereshkigal’in talimatlarını izleyen bekçi, Inanna’ya yeraltı dünyasının ilk kapısına girebileceğini ama bir parça kıyafet vermek zorunda olduğunu söyledi. Nedenini sordu ve ona 'Bu, Yeraltı Dünyasının bir yolu' denildi. Buna mecburdu, çaresiz Inanna, yolculuğunun başında giydiği bir parça kıyafeti ve mücevheri her seferinde çıkarıp vererek toplam yedi kapıdan geçti. Kız kardeşinin önüne geldiğinde, tamamen çıplak ve savunmasızdı. Ereshkigal, Inanna'yı bir cesede çevirdi ve onu bir kancaya astı.

Üç gün üç gece geçti ve Ninshubur talimatları izleyerek Enlil, Nanna ve Enki'nin tapınaklarına gitti ve yaşam, aşk ve yaşam tanrıçasını kurtarmalarını istedi. İlk iki tanrı bunun kendi karmaşası olduğunu söyleyerek reddetti, ama Enki derinden rahatsızdı ve yardım etmeyi kabul etti. İki cinsiyetsiz figür yarattı (ne erkek ne de kadın). Onlara Ereshkigal'i yatıştırmaları talimatını verdi ve ne istediklerini sorduğunda İnanna'nın cesedini isteyerek ona yiyecek ve yaşam suyunu sundu.

İşler Enki'nin dediği gibi gitti ve iki cinsiyetsiz varlık Inanna'yı yeniden canlandırabildi. Ancak Ereshkigal’in iblisleri, Inanna’yı yeraltı dünyasından çıkardı ve biri onun yerini alana kadar gitmekte özgür olmadığını söyledi. Önce Ninshubur'a geldiler ve ondan Inanna'nın yerini almasını istediler. Inanna, istediği gibi ona yardım ettiğini söyleyerek reddetti. Sonra Inanna’nın kocası Dumuzi ile karşılaştılar. Karısının yeraltı dünyasında hâlâ kayıp olduğu söylense de eğleniyordu. Inanna mutlu değildi ve iblislerin onu alabileceğini söyledi. Dumuzi kaderinden kaçmaya çalıştı ama bir sinek Inanna'ya ve iblislere nerede olduğunu söyledi. Daha sonra Dumuzi'nin yılın yarısını Ereshkigal ile yeraltı dünyasında ve yılın geri kalanını Inanna ile geçireceği kararlaştırıldı.

Neden ağabey her zaman haklıdır?

Maui, Taranga'nın beşinci çocuğuydu. Bazıları ölü doğduğunu söylüyor, diğerleri erken doğduğu için kötü şans taşıyıcısı olduğu söyleniyor. Bu yüzden annesi onu, düğümünden bir saç buklesine sarıp denize attı.

Okyanus ruhları çocuğu buldu, onu canlandırdı, deniz otuna sardı ve çocuğu göksel alemlere götüren ve onu ergenliğe kadar besleyen gök babası Rangi'nin bakımına verdi.

Bir gün Maui annesinin saçını buldu ve onu tanıyarak, üvey babasının göksel dünyasından inmeye ve onu insan dünyasında aramaya karar verdi. Ama hem annesi Taranga'nın dünyasında hem de üvey babası Rangi'nin dünyasında her zaman yerinde değildi. Maui, dünyadaki zamanın işi bitirmek için çok kısa olduğunu fark etti. Kardeşlerinin yardımıyla güneşi bir ilmikle yakaladı ve gelecekte daha yavaş gideceğine söz verene kadar çene kemiği sopasıyla onu şiddetli bir şekilde dövdü.

Maui daha sonra burnundaki kanı yem olarak kullanarak bir balık şeklinde denizin altında gizlenmiş büyük bir adayı çekti. Maui, sudan çıktığında, uygun törenleri ve duaları yapmak için bir rahip bulmaya gitti ve kardeşlerini balıklardan sorumlu bıraktı. Maui'nin geri dönmesini beklemediler ve balıkları kesmeye başladılar, bu da hemen acı içinde kıvranmaya başlayarak dağlara, kayalıklara ve vadilere ayrılmasına neden oldu. Kardeşler Maui'yi dinleseydi, ada düz bir ova olurdu ve insanlar kolaylıkla seyahat edebilirlerdi.

Okyanuslarda yaşamın nasıl yaratıldığına dair kanlı hikaye…

Güzel bir genç kadın olan Sedna, dul olan babası tarafından sürekli evlendirmeye çalışırmış. Sedna babasının bulduğu bir çok talibi reddedermiş. Bir gün, bir deniz kuşu onu 'konforlu, lüks' evine götürmeye ikna etmiş. Kuşun büyüsüne kapılan Sedna kuşla kaçmış. Kısa bir süre sonra 'rahat, lüks' ev pis kokulu bir yuvaya dönüşmüş. Gün geçtikçe yeni kocası ona köle gibi davranıp eziyet etmiş. Sedna, babasına gelip onu eve götürmesi için yalvarmış. Babası Sedna’yı alıp eve götürmek için yola çıkmış. Ama suların karşısına geçerlerken, bir sürü deniz kuşu tekneyi kuşatmış. Sürekli kanat çırpmaları büyük bir fırtınaya neden olmuş ve küçük gemileri bir yandan diğer yana savrulmuş. Sedna’nın babası, kendi güvenliğinden korkarak kızgın kuşları yatıştırmak için Sedna’yı okyanusa

atmış. Sedna tekneye geri dönmeye çalıştığında parmaklarını kesmiş. Tekrar denemek için parçalanmış ellerini kullanmakta zorlanırken, bu sefer de ellerini kesmiş ve onu tekrar suya atmış. Okyanusun dibine battığında, parçalanmış uzuvları balıklara, foklara, balinalara ve diğer tüm deniz memelilerine dönüşmüş.