Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Müzik ile Zekâ Gelişir mi?
Prof. Dr. Tayfun Uzbay, ülkemizin en değerli ve evrensel bilim insanlarından biri. Tıbbi farmakoloji alanında gerçekleştirdiği çalışmalarla alana ışık tutan ve yazdığı çok değerli kitaplara “okumayı” fazlasıyla hak eden bir yazar aynı zamanda. Tayfun Hocam’dan söz ederken kendisine ve gıyabında hep “okurun bol olsun” derim. En nihayetinde bu dileğimi buradaki, Onedio Yazio’daki köşeme taşımaya karar verdim ve kendisinin izni ve katkısıyla bir dizi halinde Hocam’ın son kitabı ve arka kapağını yazmaktan gurur duyduğum İnsanlar ve Yanılgılar kitabından bazı bölümleri sizle paylaşmaya başlıyorum.
Prof. Dr. Tayfun Uzbay “İnsanlar ve Yanılgılar” kitabı ile bu yanılgıların sebeplerini; yanılgıların nöropsikolojisini, nörobiyolojisini ve nörokimyasalını ele alıyor.
Gerçekte IQ testleri beynin üst bilişsel işlevlerinin normal olup olmadığını saptamamıza yardımcı olan değerli bir araçtır.
Beynin gizli güçleri var mı?
Bu başlık altında yazacaklarıma Görünmeyen Beyin isimli kitabımda kapsamlı olarak değinmiştim. Görünmeyen Beyin’in özellikle genişletilmiş 5. baskısında beynin sırları üzerinden yapılan abartılı yayınlara ve spekülasyona yanıt teşkil edebilecek detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. Burada yanılgılar kapsamında konuyu özetleyerek değişik örnekler üzerinden ele almaya çalışacağım.
Öğrenme ve kavramayı artıran bir yöntem olarak hipnoza da başvurulmaktadır. İnsanlar hipnoz sırasında hipnoz olmadıkları duruma göre daha kolay ve fazla sayıda anı ortaya çıkarırlar. Normal şartlarda hatırlanmayan veya hatırlanamayan pek çok şey hipnoz sırasında belleğe gelebilir. Bu şekilde hipnozun belleği geliştirdiği veya genişlettiği düşünülebilirse de hipnoz sırasında ortaya çıkan anıların tamamının kesinlikle doğruluğu olduğu konusu tartışmalıdır. Hipnoz ile ortaya çıkan bazı anıları beyninizin otomatik olarak uydurma ihtimali vardır. Belki de insanları daha fazla anı üretmeye zorlayan şey hipnoz ile birçok şeyi hatırlayacaklarına olan güçlü inançları olabilir.
Demek istediğim hipnoz da plasebo etkisine karşı bağışık ya da plasebo etkiden muaf bir uygulama değildir. İnsanlar hipnoz ile belleklerinin daha iyi çalışacağına inanıyorsa hipnotize edildiklerinde daha fazla hatırlamaya eğilimli olacaklardır. Ne yazık ki hipnoz altında hatırlananların kesin doğru olup olmadığını bilmenin yolu yoktur. Hipnoz uygulanan kişinin tam olarak neyi hatırlaması gerektiğini bilsek bunu teyit etme şansımız artardı ancak bunu biliyorsak neden hipnoz kullanalım ki böyle bir durumda hipnoza da gerek kalmazdı. Hipnozu doğru biçimde kullanan ve yorumlayan uzmanları kızdırmak istemem.
Söylemek istediğim iki önemli şey var. Birincisi hipnoz altında ortaya çıkan bir anı her zaman doğru olmayabilir. O nedenle hipnoz altında elde edilen anılar üzerinden hareket edilirken yanılma payı göz önünde bulundurulmalıdır. İkincisi beyin kapasitesi ve zekâ düzeyi de hipnoz ile artırılamaz. Elde edilen bazı olumlu sonuçlar aynı Mozart Etkisi’nde olduğu gibi plasebo ya da bazı başka rahatlatıcı ve motivasyonu artırıcı etkilerle ilişkili olabilir. Ancak hipnoz üzerinden daha fazlası pazarlanmaktadır. Hipnoz ile zekânızın artacağını düşünürseniz yanılırsınız. Belki ders çalışma veya sigarayı bırakma yönünde motivasyonunuz bir ölçüde artabilir ancak bunun bellek veya beyninizin kullanım kapasitesinde artış ile ilişkisi yoktur. Hipnoz beyninizin ücra köşelerinde yatan gizli güçleri de harekete geçirmez.
*Bilgisayar oyunları bağımlılığı ile ilişkili kaynaklar: Wölfling K ve ark., Psychiatr Prax 35(5): 226-232, 2008; Wenstein AM ve ark., Am J Drug Alcohol Abuse, 36(5):268-276, 2010; Karayağiz Muslu G, Aygun O. J Addict Nurs,;31(1): 30-38, 2020.
Prof. Dr. İsmail Tayfun Uzbay Kimdir?
1982 yılında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden mezun oldu. Gülhane Askeri Tıp Fakültesi (GATA) Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı’nda 1992 yılında doktorasını tamamladı. Aynı bölümde 1995 yılında doçent, 2003 yılında profesör unvanını aldı. 1997-1999 yılları arasında ABD’de, University of North Texas ve İtalya’da University of Cagliari’de araştırıcı öğretim üyesi olarak çalıştı. 2003-2011 yılları arasında GATA Tıp Fakültesi, Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı, 2011-2013 yılları arasında GATA Yüksek Bilim Konseyi üyesi olarak görev yaptı. 2003-2012 yılları arasında TÜBİTAK Ulakbim Türk Tıp Dizini Kurulu üyeliği ve 2004-2012 yılları arasında Sağlık Bakanlığı Madde Bağımlılığı Tedavi Usulleri Bilim Komisyonu üyeliği görevlerini yürüttü. 2007-2016 yılları arası Türk Eczacıları Birliği (TEB), Eczacılık Akademisi Bilim Kurulu Üyesi, 2016-2019 yılları arasında Eczacılık Akademisi Başkanlığı görevini yürütmüştür. Halen T.C. Üsküdar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dâhili Bilimler Bölüm Başkanıdır. Ayrıca Nöropsikofarmakoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (NPFUAM) müdürlüğü ve Rektör Danışmanlığı görevlerini de yürütmektedir. 43. Dönem (2021-2023) TEB Merkez Heyeti Üyesidir.
Yorum Yazın
Kuru kuruya müzik dinlemenin zekayı geliştirici bir etkisi olacağına inanmak saçma. Ancak bir müzik enstrumanı ile uğraşırsanız el becerileri, çabuk ve doğ... Devamını Gör
Müzik zekayı geliştirmez ama ufkunu genişletebilir. Tabii bu konuda bilimsel bir araştırma yapmadım. Yine de ben tahminde bulunuyorum.