Bu çocuklar savaştan bir şekilde yaşayarak kurtulmuş ancak ruhsal manada her daim zihinleri savaşın bıraktığı izleri taşımıştır. Hayatları boyunca aldıkları her kararda da bu yaşanmışlıkların etkisi belirgin bir şekilde görülmüştür. Savaşlarda ölüm, yaralanma, sakat kalma ve bunlara şahit olma, diğerlerinin canına kıyma, yaralama gibi şiddetli travmatik deneyimler yaşanmakta, aynı zamanda bu pratiklerin açtığı yaralardan olan kayıp, ayrılık, yas sonucu olarak bireylerde dolaylı ve dolaysız travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), anksiyete, madde ve alkol bağımlılığı, sinirlilik, konsantrasyon sorunları, psikiyatrik rahatsızlıklardan olan şizofreni, psikoz, travmatik olayla baş edemeyen bireylerde dissosiyasyon ortaya çıkmaktadır.
Sadece savaşa maruz kalan bireylere özgü olmayan, dolaylı yollardan buna tanık olan aile üyeleri, şavaş mağduru bireylere destek veren görevliler, sosyal medyadan, haberlerden savaşı takip eden bireylerde de bu ruhsal sorunlar, tepkiler oldukça benzerlik göstererek ruhsal travmaya sebebiyet vermektedir. İkincil travma mağduru bireylerde depresif belirtiler, günlük yaşantısını kesintiye uğratan kaçınmalar, aşırı uyarılma, kabus görmeler, uyuyamama, tükenmişlik gibi sorunlar görülmektedir.
Tüm bu yaşanmışlıklar ülkelerin yeniden düzen oluşturmalarında büyük sıkıntılar çekmesine sebebiyet vermiştir. Savaşan her iki tarafta istisnasız olarak bu sıkıntılara maruz kalmıştır. Bu sebeple var olan düzeni alt üst eden savaşın asla kazananı yoktur. Bu bir insanlık suçudur! Ölenler, yetim, öksüz kalan çocuklar… Kaybeden insanlıktır!
Umudumuz sevgisizliğin dünyaya egemen olmaması, umutsuzluğa yer verilmemesi, daima birlik ve beraberlik içinde savaşsız ve barışçıl bir dünyada yaşamaktan yanadır. Ünlü şairimiz Rıfat Ilgaz’ın birlikte kardeşçe yaşamayı aşağıdaki dizelerinde ifade ettiği gibi:
Mutluyuz birlikte yaşamaktan
Meşe, çam, köknar, kayın…
Sarılın toprağınıza bir çınar gibi
Bize de kendinize de kıymayın.
Ne demiş en büyük ozanımız
Neden kulak vermiyorsunuz sesine
Bir ağaç gibi hür yaşayın dememiş mi,
Ve bir orman gibi kardeşçesine?
(Ilgaz, 2010: 270)
Instagram
Facebook
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio