Suriyelilere Verilecek Çalışma İzni Neleri Kapsıyor?

Türkiye’de Suriyeli mülteciler için hazırlanan yasa tasarısına göre işyerlerinde yüzde 10’luk baraj uygulanacak, turizmde çalışmalarına ise yasak getirilecek. 

Türkiye'de sayıları 2 milyona yaklaşan Suriyeli mültecilere çalışma izni verilmesi konusunda son aşamaya gelindi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın mültecilerin hangi sektörlerde hangi şartlarda çalışabileceklerine dair hazırladığı taslak pakette, yerli çalışanların mülteciler nedeniyle iş kaybı yaşamaması için ilginç önlemlere yer veriliyor.

Pakete göre, bir işletme çalışan sayısının en fazla yüzde 10'a kadar Suriyeli çalıştırabilecek. Bu sınırlandırma özellikle tarım sektöründeki mevsimlik işlerde söz konusu olmayacak. Özellikle Antalya ve çevresinde ise Suriyelilerin turizm sektöründe çalışmaları yasaklanırken, mühendislik, sağlık ve eğitim alanında nitelikli olan Suriyelilerin bu alanlarda çalıştırılması için ise bağlı bakanlıkların izni gerekecek.

Bakan Çelik: 100 bin açık iş var

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, taslak pakete ilişkin yaptığı açıklamada, Türkiye'de yarı zamanlı ve mevsimlik işlerde 80-100 bin açık iş bulunduğunu belirterek, Suriyeli mültecilerin bu ihtiyacı karşılayabileceğini kaydetti.

Suriyelilerin asgari ücretin altında çalıştırılamayacağını ve primlerinin ödeneceğini dile getiren Bakan Çelik, düzenlemenin Türk vatandaşlarının istihdam piyasasında mağdur olmasını engellemeye dönük adımlar içerdiğini vurguladı. Bakan Çelik'in bu açıklamasının arkasında, mültecilerin işgücü piyasasında düşük ücretlerle uzun saatler çalışmasının bazı sektörlerde Türk vatandaşlarının işsiz kalması ile sonuçlanmasının etkisi var.

Türkiye'de işsiz sayısı giderek artıyor

Sayıları resmi rakamlara göre 1 milyon 600 bini aşan Suriyeli mülteciler, Türkiye'de kaçak olarak çalışıyor. Herhangi bir sosyal güvenliği olmadan ve mevcut ücretlerin yarısına hatta üçte birine çalıştırılan Suriyeliler, özellikle tarım, inşaat ve tekstil sektörlerinde iş buluyor. Son açıklanan işsizlik rakamları da Bakan Çelik'in kaygısını doğrular nitelikte.

Ekim 2014 işsizlik verilerine göre istihdam edilenlerle işsizlerin oluşturduğu işgücü sayısı son bir yıllık dönemde yaklaşık 2 milyon artarak 29 milyon 153 bine ulaştı. Toplam işsizlik oranı ise yüzde 10,6'ya ulaşmış durumda. Uzmanlar, özellikle Kahramanmaraş, Adana, Şanlıurfa, Hatay gibi bölgelerde işsizlik artışında mültecilerin payı olduğuna dikkat çekiyor.

“Ücretler düşüyor, çalışma saatleri uzuyor”

Deutsche Welle Türkçe Servisi'ne konuşan DİSK Eğitim ve İşçi Sağlığı Daireleri Müdürü Tevfik Güneş, Suriyeli çalışanların mutlaka sosyal güvenlik kapsamına alınması gerektiğini belirterek “Ancak şu durumda mültecilerin daha düşük ücrete ve güvencesiz olarak çalıştırılmasını engellemek kolay gözükmüyor” diye konuşuyor.

Suriyelilere “çalışma” denemeyeceğini ancak çalışma koşullarının iyileştirilerek istihdam piyasasını dengeye oturtmak gerektiğini vurgulayan Güneş, “Türkiye'de 90'lı yıllarda köy boşaltmalarla kentlere yüz binlerce insan göçmüş ve iş gücü piyasasındaki koşullar tepetaklak olmuştu. O yıllara benzer bir durum yaşanıyor şu an. Tarım ve inşaatta ücretler düşüyor, çalışma saatleri artıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.

“Kimsenin istemediği işleri yapıyorlar”

400 bin Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan Şanlıurfa'nın Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Eyüp Sabri Ertekin ise Suriyelilerin iş gücü piyasasına katılmasından memnun. Kentte özellikle tarım ve inşaat sektörünün Suriyelilerin gelişi ile canlandığına dikkat çeken Ertekin, “Suriyeliler, kimsenin yapmak istemediği işleri yapıyor. O yüzden mevcut işsizliğe olumsuz katkı yapacaklarını düşünmüyorum. Örneğin bu yıl pamuk üreticileri, Suriyeli işçiler olmasaydı ürünlerini toplayacak insan bulamayacaktı” diyor.

Şirketlere Suriyeliler için getirilen yüzde 10 barajını eleştiren Ertekin, “Biz bölgemizde ve kentimizde bu oranın yüzde 20'ye çıkarılmasını istiyoruz. Hem daha fazla Suriyeli iş sahibi olur hem de ekonomimiz daha hızlı kalkınır” diyor.

Suriyeli mülteciler seçim malzemesi olacak

Suriyeli mülteciler ve işgücü piyasalarına etkisi sadece ekonominin değil, siyasetin de ana gündem maddelerinden biri olmaya devam edecek gibi gözüküyor. Metropoll Araştırma şirketinin sahibi Prof. Dr. Özer Sencar, muhalefet partilerinin Suriyelilerin Türkiye'de yoğun olarak bulundukları kentlerde artan işsizlik ve yoksulluk üzerinden iktidarı eleştireceğini söylüyor.

Bu siyasi söylemin Kahramanmaraş, Hatay, Mardin gibi kentlerde kendine destek bulabileceğini ifade eden Sencar, “Hükümetin açıkladığı çalışma izni paketi de aslında siyasi bir manevra. Anadolu'da Suriyeli mültecilerden kaynaklı sorunları gizlemek için iyi bir yöntem. Bu paketle aslında Türklere ‘merak etmeyin Suriyeliler yüzünden işsiz kalmanıza ya da az para kazanmanıza müsaade etmeyiz' deniyor. Seçim öncesi böyle bir söylem üretiliyor” değerlendirmesi yapıyor.

• Deutsche Welle Türkçe