Yazmadan Önce Okumak ve İlhamı Yaratmak

Rivayet olunur ki; edebiyata hevesli bir öğrenci dönemin büyük şairi Goethe'nin kapısını çalar ve ona tek bir soru sorar... “Hocam” der delikanlı “Şiir ne ile yazılır... Yaratıcılıkla mı ilhamla mı?”Goethe haklı mıdır? Şiir yazmak için sadece kalem gerekiyorsa neden çok az insan şair oluyor. Şiir sadece kalemle yazılıyorsa neden sadece bir tane Goethe, bir tane Nazım ya da neden bir tane Pablo Neruda var. Yazmak için ilham, bilgi, hazırlık ve yaratıcılık gerekmiyor mu? Elbette gerekiyor ama tüm bunların gerektiğini söylemek Goethe haksız demek anlamına gelmiyor. Bilginiz, hazırlığınız ve yaratıcılığınız varsa, yani gerçekten yazmaya hazırsanız size sadece kalem gerekecektir. Burada yeni bir soru da ortaya çıkıyor, yazmaya nasıl hazırlanacağız?Yaşamın kendisi elbette sizi yazmaya hazırlayacaktır çünkü edebiyatın ya da tüm dramatik sanatların ilhamı hayatın kendisidir. Ama bunun yanında size yazmaya hazırlayacak birçok gerece de ihtiyacınız olacaktır. Bunlardan biri de edebiyatın kendisidir. Bu en besleyici gereçlerden biri olsa da birtakım kitaplar size yol gösterici olacaktır…Poetika /AristotelesAristoteles tarafından MÖ 4. yüzyılda yazılan Poetika’yı, dramatik sanatların arkaik bir kılavuzu olarak kabul edebiliriz. Öncelikli olarak Platon’un mimesis kavramı ele alıp geliştiren ve sanatın üzerindeki Platoncu felsefenin baskısını kıran Aristoteles daha sonra dönemin popüler sanatı olan tragedyayı ele alır ve en ilgi çeken, en çok alkış alan tragedyalardan yola çıkarak sanatın niteliğini ortaya koyar.Poetika ya da poetikalar kavram olarak bir dönemin popüler sanatını inceleyen tersine mühendislik metinleridir, kısacası asla bir yaratı yazarlık kitabı değildir, lakin Aristoteles’in ölümünden sonra kitap iyi bir tragedya yazmanın anahtarı olarak kullanılmaya başlanmış ve bu şekilde günümüze kadar ulaşmıştır. Aristoteles’in Poetika boyunca yaptığı incelemeler bugün de dramatik sanatların büyük ölçüde temelini oluşturmaktadır.Poetika’yı ayrıca insanlık tarihinin sanata dair yazdığı ilk kitap ya da ilk fikirler olarak okumak da mümkün. Homo Narrans / İsmail GezginArkeolog ve yazar İsmail Gezgin Homo Narrans adlı kitabında insanlığını ilk çağlarına gidiyor ve insanın hikaye anlatmasının kökenine iniyor. İnsanın binlerce yıl süren kendini yaratma ve inşa etme yolculuğunda hikayenin insanoğlunun en büyük yardımcısı olduğunun altını çiziyor.İsmail Gezgin, kitabında mitleri ve masalları ele alıyor bu hikayelerin öyle alelade anlatılar olmadığını kanıtlarıyla önümüze sürüyor. Hatta arkaik olarak değerlendirdiğimiz bu anlatıların hiçbir zaman varlıklarını yitirmediklerinin, bugünkü toplumsal örgütlenmemiz ve davranış biçimlerimizin bu hikayelerle nasıl şekillendiğini okuyor.İsmail Gezgin’in kitabı elbette bir yazar adayına nasıl yazması gerektiğini gösterecek bir kitap değil. Ama eline kalem almanın da o kadar basit bir şey olmadığıyla yüzleştireceği muhakkaktır. Çünkü anlattığımız her hikayenin bir kültürel bir tarihi vardır. Anlatının Gücü / Robert FulfordGazeteci Robert Fulford’un katıldığı konferansların konuşma metinlerine dayanan kitap İsmail Gezgin’in kitabının bir ölçüde tamamlayıcısı niteliğinde diyebilirim. Mitlerden ve masalların ardından daha gelişkin toplumların hikaye anlatma macerasını ve bu arzunun temellerini farklı bakış açısıyla ele alıyor.Kitabın tanıtım metninde de söylendiği gibi: Anlatının Gücü anlatının tarihçesini, dedikodu biçiminde gelişen anlatıdan başlayarak medeniyet tarihinin yazımından gazetecilikteki kullanımına, edebiyattaki yolculuğundan elektronik anlatının yükselişine kadar kapsamlı bir çerçevede ele alarak gözler önüne seriyor.Edebiyat ve dedikodu ilişkisine dair olan tezi özellikle okumanızı tavsiye ederim. Edebiyata dair fikirlerinizi hızlıca bir gözden geçirmenize sebep olacağına eminim.Yedi Gece / Jorge Luis BorgesKişisel yazarlık maceramın en önemli ilham kaynaklarından biri Jorge Luis Borges’di… Hem yarattığı kurmacalar hem de kendi hikayesi yazarken beni çok besledi. Özellikle Don Quijote’nin Üçüncü Cildi adlı romanımı Borges’in bana verdiği yetkiye dayanarak yazdığımı düşünüyorum. Onun var olan metinleri kullanarak yarattığı yeni hikayeler her zaman ilgimi çekmişti. Ama burada önereceğim kitap bir hikaye değil. Borges’in 1977 yılında Buenos Aires’te yaptığı yedi konuşmadan oluşan Yedi Gece…Borges bu kitapta bir yazar değil, bir okur olarak karşımıza çıkıyor ve yazar olmadan önce okur olmanın ve ancak iyi bir okur olduktan sonra iyi bir yazar olunacağın altını çiziyor. Borges, İlahi Komedya’dan Binbir Gece Masalları’na, Budizm’den Kabala’ya eski çağların, söylencelerine uzanıyor. Okur olan Borges ile keyifli bir sohbet gibi başlayan kitap edebiyatın sonsuz coğrafyasında bir yol gösterici gibi yer alıyor.Edebiyat Dersleri / Julio CortázarBorges’ten başka bir Latin Amerikalı yazara, tıpkı Borges gibi başka bir büyülü gerçekçiye geçiyoruz. Julio Cortázar’ın imzasını taşıyan Edebiyat Dersleri özellikle Calvino ve Nabokov’un meşhur edebiyat dersleriyle birlikte anılmayı kesinlikle hak ediyor, hatta bence onların önüne de geçiyor, tabii bu çok kişisel bir tercih.Kitap özellikle Latin Amerika edebiyatını anlamak için bir kılavuz niteliğinde…Yazarın 1980 sonbaharında, Kaliforniya Üniversitesi’nde verdiği sekiz dersten oluşan Edebiyat Dersleri’nde, fantastik öyküdeki zaman ve kader unsurlarından gerçekçi öykünün sınırlarına, edebiyattaki müzikalite, mizah, oyun ve erotizm gibi başlıklardan Seksek’in yazımına kadar birçok ayrıntıyı anlatıyor Julio Cortázar…Kitap boyunca bir yazarın kendi metinlerine nasıl yaklaştığını ve yazma serüvenini ayrıntılarını okumak yazmak üzerine olan düşüncelerinizi de değiştirecektir…InstagramXFacebookBu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio

Yazmadan Önce Okumak ve İlhamı Yaratmak

Goethe tereddüt etmeden cevap verir: “kalemle yazılır!”

İşte o birtakım kitapların bazıları şöyle: